کمبود انرژی و افزایش بیکاری در صنایع: تعداد کارگران و پرسنل شاغل در شهرک ماشین‌سازی مشهد از ۷۰۰۰ نفر، به یک سوم رسیده! / تنها در ۹ ماهه امسال و براساس رسمی، ۱۳ هزار و ۲۴۰ نفر تعدیل نیرو در استان خراسان رضوی اتفاق افتاده
ایسنا: می‌گویند تولید با بحران مواجه شده و قطعی‌های مکرر است که راهشان را سد کرده است. یک روز برق را به خاطر کمبود انرژی قطع می‌کنند و روز دیگر گاز را. تولیدکنندگان این روزها روایت مشترکی از مشکلات تولید با محدودیت گازرسانی و برق رسانی به صنایع را حکایت می‌کنند که آن‌ها را با مشکلات متعددی رو به رو کرده است.
در این میان قطع برق و گاز یک سر این ماجرا است، تعدیل نیروی کار به دلیل تعطیلی واحدها یا فعالیت با ۵۰ درصد ظرفیت، آن هم در شرایط اقتصادی امروز جامعه و ایجاد تورم در آینده از مهمترین معضلاتی است که کارشناسان و فعالان حوزه صنعت نسبت به آن بیمناک‌اند.
ورود سامانه جوی سرد به کشور طی دو هفته گذشته و کاهش شدید دما در خراسان رضوی موج افزایش مصرف گاز در بخش خانگی را رقم زد، به گونه‌ای که برخی از نقاط استان با افت شدید فشار گاز مواجه و گاز برخی از شهرها قطع شد. در همین راستا کمبود انرژی که با قطع گاز برای صنایع به خصوص صنایع پیشرو همراه شده بود حالا به قطع برق رسیده و این موضوع نه‌تنها چراغ واحدهای تولید را کم سو کرده بلکه موجی از نارضایتی را در استان به همراه داشته است.
در بازدید میدانی که از شهرک صنعتی ماشین‌سازی و فناوری‌های برتر مشهد داشته با تعدادی از مدیران کارخانه‌ها و صنایع تولیدی استان درباره چالش‌های قطعی گاز و برق و تاثیرات این مساله بر کارکرد آنان گفت‌وگو کردیم.
محمد خوشحال، مدیرعامل شهرک صنعتی ماشین‌سازی و فناوری‌های برتر مشهد در این خصوص عنوان می‌کند: اتفاقات اخیر که برای بخش صنعت استان اتفاق افتاده برای واحدهای تولیدی نگران کننده است. برق و گاز شهرک‌های صنعتی استان و اطراف مشهد حدود یک ماه است که محدود شده و ما پیگیری‌های زیادی دراین خصوص انجام داده‌ایم.
تنها بخشی که در تیررس محدودیت‌ها قرار دارد، بخش صنعت است
وی ادامه می‌دهد: قطع گاز صنایع بدون اطلاع و هماهنگی قبلی بوده است. تنها بخشی که در تیررس محدودیت‌ها قرار دارد، بخش صنعت است و این مورد در هیچ بخشی دیگری از جمله اصناف دیده نمی‌شود.
مدیرعامل شهرک صنعتی ماشین سازی و فناوری‌های برتر مشهد با اشاره به اینکه قطع گاز واحدهای صنعتی صدمات زیادی را به وجود آورده و موجب تعطیلی واحدهای زیادی شده است، بیان می‌کند: تعطیلی اجباری واحدها مشکلات خود را در اردیبهشت و خرداد ماه سال آینده و به صورت تورم نشان خواهد داد. چه کسی این خسارت‌ها را جبران خواهد کرد؟.
خوشحال با اشاره به راهکارهای جبران خسارت صنایع، تصریح می‌کند: حداقل کاری که در این خصوص می‌توان انجام داد، این است که دولت در یک بازه زمانی مالیات را از واحدها نگیرد.
وی با انتقاد از عدم دخالت دادن بخش خصوصی در تصمیم گیری‌های دولتی بیان می‌کند: هیچگاه بخش خصوصی در جلسات و تصمیم گیری‌ها دخالت داده نمی‌شود و تصمیم گیری‌ها بدون اطلاع واحدهای صنعتی و بدون توجه به نیازهای آن‌ها است. امیدواریم تصمیم گیری در خصوص خسارت وارد شده به صنایع تصمیماتی درست و متناسب با مشکلات و چالش‌ها باشد.
تحریم‌های داخلی دست و پای واحدهای صنعتی را بسته است
خوشحال در خصوص اثر گذاری این مسائل بر فعالیت نیروی کار عنوان می‌کند: قطعا این تعطیلی‌ها باعث تعدیل در نیروی کار شده است، خود کارگر حاضر است گاز خانه خود قطع شود اما اشتغالش را از دست ندهد. تا زمانی که اشتغال وجود نداشته باشد نمی‌توان جلوی معضلات اجتماعی را گرفت. بسیاری از واحدهای صنعتی از پس تحریم‌های خارجی برآمده اما محدودیت‌های داخلی تا حدودی دست و پای واحدهای صنعتی را بسته است.
در ادامه سید محمد شهابی، مدیرعامل شرکت فیدار نیز بیان می‌کند: معضلات قطعی برق و گاز آسیب‌های زیادی به ما تحمیل کرده است. هر روز تعطیلی، معادل ۲۰۰ نفر حقوق و مزایا و برای واحد صنعتی بیش از ۱۰۰ میلیون تومان خسارت وارد می‌کند. علا وه بر این مساله اجرای تعهدات عقب افتاده هزینه‌ها را بالا می‌برد. برخی از دستگاه‌های ما ۲۴ ساعته باید فعال باشند و هر ساعت عقب افتادن در تحویل کار غیر قابل جبران است. همواره اولویت اول برای قطع برق و گاز صنایع است. در پیک مصرف گاز حتی تلاش شد تا در مصرف برق صرفه جویی شود.
وی با اشاره به افزایش تولید برق در کشور بیان می‌کند: تابستان برق قطع می‌شود و در زمستان گاز. دولت باید افزایش تولید برق را در برنامه خود قرار دهد، البته دولت با کمبود بودجه مواجه و بخش خصوصی نیز انگیزه ای در این زمینه ندارد. اگر چاره‌ای اندیشیده نشود مشکل ما سال به سال بیشترمی‌شود.
دیزل ژنراتور پر استهلاک بوده و برق گرانی تحویل می‌دهد
شهابی با اشاره به خرید دیزل ژنراتور توسط بخش صنعت تصریح می‌کند: این کار غیر مهندسی ترین کار ممکن است. واردات این دستگاه ارزبری بالایی دارد. دیزل ژنراتور پر استهلاک بوده و برق را گران تحویل می‌دهد. متاسفانه مساله قطع گاز و برق نه تنها جای توسعه ای برای واحدها نمی‌گذارد بلکه موجب پسرفت واحدها خواهد شد.
به گفته کارشناسان اگرچه از ۱۰ سال قبل و در جریان تصویب قانون بهبود محیط کسب‌وکار، ماده ۲۵ این قانون برای حل این معضل صنایع و با هدف متوقف کردن قطع برق، گاز و مخابرات صنایع یا دست‌کم جبران خسارات صنایع در صورت قطع این خدمات، به تصویب رسید اما این ماده قانونی هیچ وقت اجرا نشد.
محمد سهامی مقدم، مدیرعامل شرکت لاستیک پولاد آروین در این خصوص عنوان می‌کند: در ۱۱ سال گذشته مقام معظم رهبری شعار سال را بربحث تولید قرار داده‌اند اما در عمل دولت‌ها به صورت متضاد عمل کرده و حمایت جدی از تولید صورت نمی‌گیرد. درشرایط کمبود برق، آب و گاز برخلاف ماده ۲۵ قانون بهبود محیط کسب و کار عمل می‌شود. صنایع کوچک و بزرگ هم اکنون تحت شعاع قرار گرفته است. طی این سال‌ها دولت محلی مشهد ضعیف عمل کرده است. با وجود پتانسیل‌ها در مشهد و استان عقب افتادگی در استان ما بالا است.
وی ادامه می‌دهد: دولت موظف است زیر ساخت‌ها را به مقدار لازم برای صنایع تامین کند و خرید دیزل ژنراتور موجب اتلاف سرمایه می‌شود.
در ادامه حسین محمدزاده مدیرعامل شرکت آهنگری قربان محمدزاده و پسران عنوان می‌کند: تولید واحد ما به دلیل محدودیت برق و گاز با مشکل مواجه شده است. صنعت ما در زمان جنگ نیز باید فعال باشد.
وی ادامه می‌دهد: سفره مردم با صنعت ما در ارتباط است. کوره‌های ما به دلیل محدودیت برق خاموش و ما از فصل شیار جا مانده‌ایم. به دلیل سرمای زیاد با کنده و چوب گرمای محیط را برای نیروها فراهم کرده‌ایم. چرا با شرایط کمبود گاز باغ ویلاهای غیر مجاز واستخرها در حال مصرف گاز و برق هستند؟. در حال حاضر تنها با ۱۰ درصد ظرفیت برق و گاز فعالیت می‌کنیم و روزانه خسارت زیادی به واحد تولیدی ما وارد می‌شود.
در شهرک صنعتی ماشین سازی و فناوری‌های برتر مشهد ۷۰۰۰ نفر اشتغالزایی صورت گرفته که در حال حاضر به دلیل شرایط موجود این شهرک با یک سوم ظرفیت فعالیت می‌کند. بر اساس آمارهای موجود در خراسان رضوی در ۹ ماه امسال نسبت به سال گذشته تعدیل نیرو حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. آمار تعدیل‌شدگان در ۹ ماه امسال در استان ۱۳ هزار و ۲۴۰ نفر بوده که از این تعداد ۴۶۸۴ نفر مربوط به حوزه صنعت بوده است. مقایسه این آمار با سال گذشته به خوبی از افزایش تعدیل نیرو در تمام بخش‌ها از جمله بخش صنعت حکایت دارد. صنعتگران و فعالان حوزه صنعت بخش عمده‌ای از این مساله را مربوط به موانع موجود و بحران‌های ایجاد شده در زمینه تولید می‌دانند. این مساله موجب شده تا صنعتگران انگیزه کافی برای تولید را از دست بدهند.
عصمتی، مدیرعامل شرکت صبا راد محور در این زمینه خاطرنشان می‌کند: چالش‌های انرژی ما را زمین گیر کرده و نوسانات ما را دچار چالش می‌کند. این مساله موجب شده تا ما بلاتکلیفی در زمینه تولید داشته باشیم. با این شرایط نمی‌توانیم برنامه ریزی کنیم. در حال حاضر فشار گاز آنقدر کم است که این قطع و وصل مدام آسیب‌هایی ایجاد می‌کند. بالغ بر یک میلیارد تومان به همین دلیل تجهیزات ما خسارت دیده است. هر سال که می‌گذرد، شرایط بدتر شده و مشکلات موجود انگیزه کار را از ما گرفته است.
امکان آتش سوزی با قطع ناگهانی برق
هاشمی، مدیر شرکت روینگران بیان می‌کند: ما باید امسال با ۵۰ درصد متوسط مصرف در سال گذشته از برق استفاده کنیم. امروز بدون اطلاع قبلی برق مجموعه قطع شده و این مساله برای ما فاجعه است. قطعات بزرگ در صنعت ما در دمای ۹۰۰ درجه باید وارد روغن شود. قطع برق ناگهانی موجب ایجاد فاجعه و آتش سوزی در کار ما می‌شود. هم اکنون از ۸ کوره موجود در مجموعه تنها ۳ مورد فعال است.
در این میان امیرمهدی مرادی، دبیر اجرایی انجمن مدیران صنایع خراسان در گفت‌و گو با ایسنا بیان می‌کند: به دلیل کمبود گاز نیروگاه‌ها نمی‌توانند برق مورد نیاز استان را تولید کنند؛ بنابراین در حال حاضر علاوه بر قطع گاز بخش صنعت، برق آن‌ها نیز محدود شده است. هم اکنون گاز صنایع فولادی و سیمانی قطع و صنایع کاشی و سرامیک نیز تنها کوره‌شان زنده است.
وی با اشاره به ماده ۲۵ قانون بهبود محیط کسب و کار تصریح می‌کند: قانون می‌گوید در شرایط اضطراری صنایع در اولویت قطع برق نیستند ولی اگر شرایط خیلی ضروری باشد طبق ماده ۲۵ قانون بهبود محیط کسب و کار دولت می‌تواند برق صنایع را قطع کند مبنی بر اینکه نحوه جبران خسارت صنایع نیز مشخص باشد. چیزی که واضح است این است که مدیریت مصرف ابلاغ شده اما بخش دوم و نحوه جبران خسارت صنایع مشخص نشده است.
مردای ادامه می‌دهد: در تابستان واحدها حداقل می‌توانند از دیزل ژنراتور استفاده کنند اما در زمستان که کمبود گاز و گازوئیل وجود دارد و در دو منبع انرژی همزمان با مشکل مواجه هستیم واحدها چه باید بکنند؟. با تعطیلی واحدها و عدم تولید هزینه‌های سربار برای واحدها ایجاد می‌شود زیرا واحدها باید حقوق پرسنل و مالیات و … را پرداخت کنند.
همچنین امیر رضا رجبی، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در تاریخ ۲۲ دی ماه سال جاری در گفت‌و گو با ایسنا اظهار کرد: در این راستا درخواستی از سمت دستگاه‌های خدمات‌رسان در حوزه گاز و برق استان در جهت همکاری واحدهای تولیدی برای پایداری شبکه برق در این ایام که پایداری دمای منفی در کل کشور به مدت چند روز ادامه دارد، مطرح شد.
وی با اشاره به اینکه وصل مجدد برق واحدهای تولیدی در خراسان رضوی متناسب با شرایط انجام می‌شود، بیان کرد: در صورتی که شرایط پایدار باشد، واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی و خارج از شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی به مدار تولید باز خواهند گشت. قطع برق واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی استان و خارج از آن ناگهانی نبوده است، بلکه با اطلاع‌رسانی به واحدها صورت گرفته و برق ضروری واحدها وصل است. همچنین برای واحدهای تجاری این دستورالعمل صادر شده است.
رجبی افزود: واحدهای حساس تولیدی در خراسان رضوی مانند واحدهای دارویی و برخی از صنایع غذایی خاص در مدار تولید باقی مانده اما واحدهایی که می‌توانند تولید را به هفته آینده منتقل کنند، در این زمینه همکاری کرده‌اند.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بیان کرد: نحوه جبران خسارت این واحدها بر اساس تجارب گذشته خواهد بود. واحدهایی که در تابستان برقشان براساس برنامه‌ریزی محدود شده بود، پاداش همکاری خود را گرفته‌اند. جبران خسارت این واحدها توسط شرکت‌های خدمات رسان صورت خواهد گرفت.
در کشوری که دومین ذخیره گاز جهان را بعد از روسیه در اختیار دارد، شیوۀ مدیریت گاز و برق، منطقی و قابل قبول نیست. در صورت عدم برنامه ریزی صحیح در این حوزه سال‌های آینده این چالش‌ها شدیدتر خواهد شد و اگر همین رویه ادامه داشته باشد بر میزان تولید همه صنایع تاثیر ملموسی خواهد گذاشت.
