اعتبار دست نوشته با امضا و اثر انگشت و راه‌های شکایت با دست‌نوشته
در قانون مدنی، قوانین مختلفی برای عقد قرارداد وجود دارد که به افراد این امکان را می‌دهد تا توافق‌های خود را قانون‌مند کنند و در صورت بروز هر گونه مشکل به قانون مراجعه کنند. بر اساس قوانین ایران، عقد قرارداد هم می‌تواند به صورت شفاهی و هم کتبی انجام شود و نیازی نیست که قرارداد حتماً در دفاتر رسمی انجام شود. به همین دلیل این روزها، بسیاری از معاملات با انعقاد قراردادهای دست‌نویس میان افراد انجام می‌شود و این موضوع مشکلی برای معامله‌کنندگان به وجود نمی‌آورد. با این حال، موضوع زمانی اهمیت پیدا می‌کند که طرفین به دلیل برخی اختلاف‌ها، تصمیم به مراجعه به قاضی یا ارائه سند به عنوان شاهد در دعوا می‌گیرند. در چنین شرایطی، مسئله اصلی این است که آیا یک سند دست‌نویس با امضا و اثر انگشت یا حتی بدون آن، اعتبار دارد یا خیر؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی اعتبار و ارزش سند دست‌نویس بپردازیم و از نظر حقوقی بررسی کنیم که آیا دست‌نوشته با امضا و اثر انگشت قابل قبول و قابل تصدیق است یا خیر.
اعتبار دست‌نوشته از نظر قانونی
به موجب ماده 1284 قانون مدنی، سند به عنوان هر نوشته‌ای تعریف می‌شود که در مقام دعوی یا دفاع، قابل استناد باشد. این تعریف گسترده، هر نوع نوشته‌ای که در امور حقوقی و کیفری می‌توان به آن اعتماد کرد و در دفاع یا طرح دعوا مورد استفاده قرار گیرد، را به عنوان سند تشخیص می‌دهد.
بسیاری از افراد در معاملات و تسویه حساب‌های روزمره خود از سند دست‌نویس استفاده می‌کنند، اما چگونگی ارزش و اعتبار این دست‌نوشته‌ها، به خصوص زمانی که شاهدی در کار نباشد، مورد سوال قرار می‌گیرد. برای پاسخ به این سوالات، ابتدا به تعریف سند عادی و سند رسمی در قانون مدنی می‌پردازیم و سپس ارزیابی اعتبار دست‌نوشته‌ها با امضا، اثر انگشت، و حضور یا عدم حضور شاهد را بررسی می‌کنیم.
ماده 1287 قانون مدنی، سند رسمی را به عنوان سندی تعریف می‌کند که توسط مامورین و مسئولین رسمی در دفاتر ثبت اسناد و املاک یا سایر مامورین رسمی تنظیم می‌شود و بر اساس مقررات قانونی اعتبار دارد. در عین حال، ماده 1293 تعیین می‌کند که اگر سند توسط مامور رسمی تهیه شده باشد، اما او صلاحیت تنظیم آن را نداشته باشد یا ترتیبات قانونی را رعایت نکرده باشد، سند به عنوان یک سند عادی در نظر گرفته می‌شود.
بنابراین، تمامی دست‌نوشته‌ها با امضا یا اثر انگشت یا مهر که توسط افراد عادی و بدون مراجعه به دفاتر رسمی تنظیم شده باشد، به عنوان سند عادی شناخته می‌شود. در این صورت، این دست‌نوشته‌ها، در محکمه، به عنوان ادله اثبات دعوا معتبر هستند، مگر اینکه جعلی بودن آنها ثابت شود یا شخص متهم، اعتراف به جعلی بودن دست‌نوشته را کند.
به‌علاوه، از آنجا که قانونگذار در تعریف سند، در ماده 1284، رسمی یا عادی بودن را به عنوان ادله حقوقی مورد اثبات دعوا مطرح نکرده است و سند عادی نیز اعتبار دارد، دست‌نوشته با امضا یا انگشت نیز اعتبار دارد. اما تایید این نکته ضروری است که اگرچه دست‌نوشته ممکن است به عنوان سند معتبر شناخته شود، اما در صورت ادعای تردید یا انکار شخص متهم، می‌تواند توسط قانون مورد بررسی قرار گیرد.
ارزش قضایی دست نوشته چقدر است؟
در تحلیل ارزش قضایی دست‌نوشته، سؤالات متداول مرتبط با اعتبار و کاربرد دست‌نوشته در دعاوی حقوقی و کیفری به وجود می‌آیند. افراد بسیاری ممکن است بخواهند در محاکم از یک سند دست‌نویس به عنوان شواهد استفاده کنند. برای بررسی ارزش قضایی دست‌نوشته، باید به مواد 216 و 217 قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه کنیم.
ماده 216 آیین دادرسی مدنی مشخص می‌کند که اگر علیه شخصی سند غیررسمی ابراز شود، او می‌تواند امضا، مهر، اثر انگشت متعلق به خود را انکار کند و در صورت انکار، حکم منکر بر او تاثیر می‌گذارد. این ماده اجازه می‌دهد تا در مقابل ادعاهای مطرح شده، از دست‌نوشته به عنوان شواهد دفاعی استفاده شود.
همچنین، ماده 218 آیین دادرسی مدنی مشخص می‌کند که اگر صاحب سند ،سند خود را استرداد نکرده و سند موثر در دعوا باشد، دادگاه موظف است به اعتبار آن سند رسیدگی کند. این نکته مهم است که تردید و انکار ممکن است بر اعتبار دست‌نوشته تأثیر نگذارد و در صورت موثر بودن سند و عدم استرداد آن توسط صاحب سند، دادگاه ملزم به بررسی اعتبار سند خواهد بود.
علاوه بر این، ارزش قضایی دست‌نوشته به شرطی است که جعلی بودن یا تردید در مورد اعتبار آن ثابت نشده باشد. مطابق ماده 1284 قانون مدنی، دست‌نوشته می‌تواند در محاکم به عنوان یک ادله اثبات معتبر مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین، سند دست نویس بدون شاهد، همچنین، دست‌نوشته با امضا و اثر انگشت، تا زمانی که به عنوان ادله اثبات دعوا معتبر باشد و ادعای جعلی بودن یا تردید ثابت نشده باشند، ارزش قضایی دارد و می‌تواند در مقام دفاع یا دعوا در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.
اعتبار دست نوشته با امضا و اثر انگشت
اعتبار دست‌نوشته با امضا و اثر انگشت، مسأله‌ای است که در ابعاد حقوقی و قضائی بسیار حائز اهمیت است. همانطور که پیشتر بیان شد، وجود امضا یا اثر انگشت روی دست‌نوشته، این اطمینان را به ما می‌دهد که سند قابل استناد است.
در حقوق، دست‌نوشته‌ای که حاوی امضا یا اثر انگشت باشد، به عنوان یک سند معتبر شناخته می‌شود. این اعتبار به دلیل قدرت اثبات و اطمینان زیادی است که امضا و اثر انگشت فراهم می‌کنند. امضا به عنوان نمایانگر موافقت فرد در قبول محتوای دست‌نوشته شناخته می‌شود، در حالی که اثر انگشت به عنوان علامتی استثنایی و یکتا، اصالت سند را تضمین می‌کند. البته، این نکته را به یاد داشته باشید که الزامی به وجود هم زمان امضا و اثر انگشت یا مهر، نیست و وجود یکی از آنها برای اعتبار دست نوشته کافی است. برخی اسناد دست‌نوشته اعتباردار، شامل فیش‌های بانکی و مبایعه‌نامه‌های املاک هستند که با امضا یا اثر انگشت افراد تأیید شده‌اند و از نظر قانونی اعتبار دارند.
در نتیجه اگر بخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که آیا دست نوشته با امضا و اثر انگشت اعتبار دارد، باید بگوییم که وجود امضا و اثر انگشت و یا مهر از مهم‌ترین عناصر یک سند دست‌نویس هستند و بدون وجود آنها، سند اعتبار نخواهد داشت و قابل استناد نیست.
اعتبار دست نوشته بدون امضا
در زمان انعقاد قراردادها، زمانی که طرفین تصمیم به انجام یک عقد می‌گیرند، معمولاً از سند دست‌نویس به عنوان وسیله‌ای برای ثبت متن قرارداد استفاده می‌کنند و گاهی تنها به نوشتن اکتفا می‌کنند و از امضا کردن دست‌نوشته خودداری می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود تا در زمان بروز مشکل، این سوال برای طرفین ایجاد شود که آیا سند دست‌نویس بدون امضا اعتبار دارد و در دیوان یا محکمه قضایی قابل قبول است و آیا می‌تواند به عنوان شواهد معتبری محسوب شود؟
در این راستا، قانونگذار با وضوح در ماده 1193 امضا را به عنوان یکی از ارکان اصلی و شرایط ضروری برای معتبر بودن سند دست‌نویس تعریف کرده است. اگرچه امضا امری اساسی است، این ماده تشخیص داده که در صورت مهر زدن یا اثر انگشت طرفین بر روی سند، حتی اگر امضا وجود نداشته باشد، سند دست‌نویس همچنان اعتبار دارد. این نکته نشان‌دهنده حق انتخاب میان امضا و اثر انگشت و مهر است.
بنابراین، سند بدون امضا (در صورتی که اثر انگشت یا مهر نیز وجود نداشته باشد) فاقد اعتبار است و نمی‌توان بر اساس آن به مرجع قانونی مراجعه کرد.
لازم به ذکر است که امروز، در بسیاری از قراردادهای آنلاین نیز از امضا استفاده می‌شود که نوع آن با توجه به دیجیتالی بودن سند، امضای الکترونیکی است. سندهای الکترونیکی بدون امضای الکترونیکی نیز فاقد اعتبار است. اگر این پرسش برایتان پیش آمده که امضای الکترونیکی چیست ، باید گفت که امضای الکترونیکی (e-Signature)، مجموعه‌ای از کدها و رمزهای کامپیوتری صورت‌بندی شده است که با استفاده از الگوریتم‌های ریاضی ساخته‌شده و هویت فرد و مندرجات اسناد، قرارداد یا داده الکترونیکی مورد امضا را تایید می‌کند.
اعتبار دست نوشته بدون اثر انگشت
در مورد سند دست‌نوشته که با امضا یا مهر تنظیم شده باشد اما اثر انگشت روی آن نباشد، این نکته باید مدنظر قرار گیرد که این سند نیز دارای اعتبار است. امضا و مهر به تنهایی، به عنوان نشانه‌های تأیید و تصدیق اهمیت آن سند مطرح می‌شوند و اثر انگشت تنها عامل احراز هویت نیست.
اما اگر دست‌نوشته، هیچ‌کدام از مؤلفه‌های امضا، مهر و اثر انگشت را نداشته باشد، در این صورت سند مذکور فاقد اعتبار خواهد بود و نمی‌توان از آن برای استفاده در محکمه‌های قضایی استفاده کرد.
اعتبار دست نوشته بدون شاهد
شهادت شاهد، به عنوان یکی از ادله مهم در مواقع اختلافات حقوقی و کیفری، نقش حیاتی دارد. زمانی که شاهد، شرایط شهادت را داراست، امضای او به عنوان یک علامت قطعی معتبر بودن دست‌نوشته شناخته می‌شود. به همین دلیل، وقتی افراد قصد دارند سند یا دست‌نویسی را تنظیم کنند، معمولاً از دو شاهد برای اعتبار سند خود استفاده می‌کنند. اما آیا حضور شاهد در زمان تنظیم دست‌نویس، ضروری است یا خیر؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که یک سند دست‌نویس به تنهایی، با داشتن شرایط تعیین‌شده برای یک سند عادی، یعنی امضا یا مهر یا اثر انگشت طرفین، به عنوان یک سند معتبر محسوب می‌شود و بدون نیاز به حضور یک شاهد یا امضای او، دست‌نویس به تنهایی می‌تواند قابل اثبات و معتبر باشد. با این حال، وجود شاهد می‌تواند در تضمین اعتبار و اثبات صحت سند در صورت اختلافات مفید باشد.
راه‌های شکایت با دست نوشته
یکی از مسائلی که معمولاً در مواجهه با سند دست‌نویس و اختلافات حقوقی و کیفری پیش می‌آید، امکان شکایت با دست‌نوشته است. در این راستا، باید توجه داشت که اگر شخص دارای یک سند دست‌نویس معتبر باشد که حقی مثبت یا تضییع حق یا وقوع جرمی را ثابت کند، می‌تواند از آن برای اقدام به شکایت در دادگاه استفاده نماید.
نکته‌ی مهم در این خصوص این است که ارائه اصل سند در اولین جلسه دادرسی اجباری است. اگر شخص در این جلسه نتواند اصل سند دست‌نویس را ارائه دهد، سند از اعتبار خارج می‌شود. بنابراین، در صورت تصدیق به اعتبار دست‌نویس، این اقدام ضروری است.
مراحل شکایت با دست‌نوشته به شرح زیر است:
- تنظیم شکواییه یا دادخواست: در ابتدا، شخص باید بسته به حقوقی یا کیفری بودن مسئله، یک شکواییه یا دادخواست تنظیم کند و موضوع دعوا را در آن شرح دهد. شکواییه می‌تواند به صورت آنلاین، از طریق وبسایت عدل ایران و بعد از احراز هویت ثنا انجام شود.
- مراجعه به دفاتر خدمات قضایی: بعد از تنظیم شکواییه یا دادخواست، شخص باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند تا دادخواست یا شکواییه را ثبت و به دادگاه ارسال نماید اگر دست‌نویس در دسترس است، شاکی باید تصویر دست‌نویس را به عنوان فایل ادله اثبات دعوا ضمیمه دادخواست یا شکواییه کند و به دادگاه ارسال نماید. شکایت آنلاین نیازی به مراجعه به دفاتر قضایی ندارد و مدارک به صورت آنلاین بارگزاری می‌شوند.
- حضور در جلسه دادگاه: پس از این مراحل، شخص باید منتظر پیامک ابلاغیه سامانه ثنا باشد تا در وقت مقرر، برای حضور در جلسه رسیدگی به شکایت بر اساس دست‌نوشته، در دادگاه حاضر شود.
در صورت تمایل به ثبت نام و احراز هویت آنلاین ثنا برای تنظیم شکایت، می‌توانید از پلتفرم احراز هویت یوآیدی استفاده کنید. این پلتفرم آنلاین، در کوتاه‌ترین زمان ممکن (کمتر از 5 دقیقه) احراز هویت شما را در هر زمانی از شبانه‌روز با بالاترین دقت انجام می‌دهد. برای اطلاعات بیشتر در مورد پلتفرم یوآیادی برای احراز هویت آنلاین ثنا می‌توانید به وبسایت این شرکت به آدرسu-id.net سر بزنید و یا با شماره‌های ۰۲۱۶۶۱۲۳۲۹۰ و ۰۲۱۶۶۵۷۸۱۹۴ تماس بگیرید.
