تأثیر احساسات بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در بورس
احساسات انسانی، عواملی که معمولاً در تصمیم‌گیری‌های روزمره تأثیرگذار هستند، می‌توانند نقشی مهم و تعیین‌کننده در بازارهای مالی نیز ایفا کنند. این موضوع در پژوهشی که اخیراً انجام شده، مورد بررسی قرار گرفته است.
به گزارش ایسنا، بازارهای سرمایه، جایی که در آن‌ها دارایی‌ها مبادله و قیمت‌گذاری می‌شوند، تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارند. مدل‌های سنتی قیمت‌گذاری دارایی‌ها مانند مدل بلک-شولز و مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM) برای توضیح نوسانات قیمت‌ها طراحی شده‌اند؛ اما این مدل‌ها با وجود شهرتشان، نمی‌توانند به طور کامل تغییرات و نوسانات واقعی بازار را توضیح دهند. دلیل این امر، فروض غیرواقعی این مدل‌ها است؛ از جمله این که فرض می‌شود بازارها کاملاً کارا هستند و سرمایه‌گذاران همگی عقلانی و منطقی تصمیم می‌گیرند؛ اما در دنیای واقعی، انسان‌ها اغلب تحت تأثیر احساسات تصمیم می‌گیرند و این می‌تواند باعث بروز رفتارهای غیرمنطقی در بازارها شود.
تجربیات گذشته نشان داده‌اند که حباب‌ها و سقوط‌های مالی، مانند بحران مالی سال ۲۰۰۸، نمی‌توانند به‌سادگی با مدل‌های سنتی توضیح داده شوند. در این میان، مفهوم احساسات در سرمایه‌گذاری توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که تغییر در احساسات سرمایه‌گذاران می‌تواند بر قیمت دارایی‌ها تأثیر بگذارد و حتی نوسانات کوتاه‌مدت بازار را توضیح دهد.
محمدمهدی باقری تودشکی، پژوهشگر حوزه اقتصاد مالی در دانشگاه علامه طباطبائی، به همراه یکی از همکاران خود، تحقیقی در این زمینه انجام داده‌اند. آن‌ها با استفاده از مفهومی به نام «عامل تنزیل تصادفی» به تحلیل تأثیر احساسات در بازار سرمایه پرداخته‌اند.
این پژوهش، که به‌طور خاص بورس اوراق بهادار تهران را بررسی کرده است، به دنبال این بوده که نقش احساسات در قیمت‌گذاری دارایی‌ها را شناسایی کند.
برای انجام این پژوهش، محققان ابتدا مدلی اقتصادی به نام «مدل قیمت‌گذاری دارایی مبتنی بر مصرف» را گسترش دادند و متغیر احساسات را به آن اضافه کردند. از شاخص گردش مالی بازار به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری احساسات استفاده شد. این پژوهش با استفاده از داده‌های ۱۸ گروه بورسی شامل ۶۳ شرکت فعال در بورس تهران طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ انجام شده است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مدل رفتاری پیشنهادشده، سازگاری بیشتری با واقعیت‌های بازار تهران دارد. در این مدل، احساسات سرمایه‌گذاران به عنوان یک عامل کلیدی در نظر گرفته شده است. همچنین مشخص شد که سرمایه‌گذاران ایرانی معمولاً صبور هستند و در تصمیماتشان عامل ترجیح زمانی بالایی دارند.
از سوی دیگر، این پژوهش نشان داد که وقتی احساسات بازار مثبت است، قیمت دارایی‌ها بیش از ارزش ذاتی آن‌ها تعیین می‌شود و در مواقع بدبینی شدید، قیمت‌ها پایین‌تر از ارزش واقعی هستند. این یافته‌ها می‌توانند به درک بهتر رفتار بازار و کاهش نوسانات غیرمنطقی کمک کنند.
مطالعه فوق اهمیت توجه به احساسات در مدیریت بازار سرمایه را نشان می دهد. نتایج همچنین نشان می‌دهند که روش‌های سنتی، به دلیل نادیده گرفتن احساسات، در پیش‌بینی نوسانات واقعی بازار دچار نقص هستند. محققان پیشنهاد داده‌اند که برای مدیریت بهتر بازار، باید آموزش عمومی در زمینه بورس گسترش یابد، قوانین شفاف‌تر شوند و مداخلات غیرضروری در قیمت‌گذاری کاهش یابد.
نتایج این پژوهش که در فصلنامه «پژوهش‌های اقتصادی ایران» وابسته به دانشگاه علامه طباطبائی، منتشر شده اند، گامی مهم در شناخت نقش احساسات در قیمت‌گذاری دارایی‌ها به شمار می‌آیند. پژوهشگران امیدوارند که یافته‌های آن ها بتواند به بهبود سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در بازارهای سرمایه کمک کند.
انتهای پیام
