یک عکس یک روایت: بردن نان برای برای متحصنین در سفارت انگلیس
فرارو- تحصن گسترده مردم تهران در سفارت انگلیس، یکی از پیچیده‌ترین و تأثیرگذارترین وقایع انقلاب مشروطه بود. این رویداد که در ۲۷ تیرماه ۱۲۸۵ آغاز شد و نزدیک به ۲۱ روز ادامه یافت، نقش مهمی در شکل‌گیری نهایی جنبش مشروطه داشت.
به گزارش فرارو، در دوران انقلاب مشروطه، با تشدید سرکوب‌ها از سوی عین‌الدوله، وزیر اعظم، ملیون و آزادی‌خواهان به تظاهرات و اعتراضات گسترده‌ای دست زدند. با افزایش فشار حکومت، روحانیون مشروطه‌خواه به قم مهاجرت کردند و موج اعتراضات مردمی شدت گرفت. در این میان، بسیاری از کسبه و اصناف تهران که از حمایت روسیه تزاری از استبداد قاجاریان به ستوه آمده بودند، به‌ناچار به سفارت انگلیس پناه بردند. هرچند انگلیس خود یک قدرت استعماری بود، اما در آن زمان به‌عنوان نماد یک حکومت مشروطه تلقی می‌شد.
نخستین گروه از متحصنان، شامل ۸۵۸ نفر از اصناف و کسبه تهران، در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۴ با موافقت سفارت انگلیس وارد باغ سفارت شدند. به‌تدریج، بر تعداد آنان افزوده شد تا جایی که طبق گزارش روزنامه تایمز لندن، پس از یک هفته، تعداد متحصنان به ۱۳ هزار نفر رسید.
با اوج‌گیری این خیزش، مطالبات مردم فراتر از آزادی علمای تبعیدی و خون‌خواهی کشته‌شدگان رفت. آنان درخواست‌هایی همچون ایجاد امنیت عمومی، تأسیس عدالتخانه، تشکیل مجلس شورای ملی و برکناری عین‌الدوله را مطرح کردند. حسین امید، از دموکرات‌های صدر مشروطه که در زمان تحصن ۱۲ سال داشت و همراه پدرش بار‌ها به میان متحصنان رفته بود، در خاطراتش تصویری از این رویداد ارائه می‌دهد: «در باغ سفارت، برای هر صنف خیمه‌ای اختصاصی برپا شده بود و نام صنف و هدف از تحصن را در اشعاری بر سر خیمه‌ها نوشته بودند. دیگ‌های پلو شب و روز به راه بود، چای و قلیان دائماً در گردش بود و پذیرایی از متحصنان با نظمی فراتر از تصور انجام می‌شد».
اگرچه در برخی گزارش‌ها، تعداد متحصنان تا ۲۵ هزار نفر نیز ذکر شده است، اما در شب‌ها این تعداد کاهش می‌یافت، زیرا بسیاری از متحصنان برای سرکشی به خانواده‌هایشان به خانه بازمی‌گشتند؛ بنابراین سفارت انگلیس در روز‌های ابتدایی شاهد حضور هزاران نفر بود، به‌مرور و با فروکش کردن بحران، تعداد متحصنان کاهش یافت. ادوارد گری، وزیر امور خارجه بریتانیا، در نامه‌ای به سفیر این کشور نوشت که پس از چند روز، جمعیت متحصنان از ۱۴ هزار نفر به ۲۰۰ نفر کاهش یافته است.
در نهایت، ایستادگی مردم و تحصن گسترده، حکومت را وادار به عقب‌نشینی کرد. در تاریخ ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۲۴، مظفرالدین‌شاه فرمان مشروطیت را صادر کرد و ایران رسماً وارد عصر جدیدی شد. این تحصن، هرچند در سفارت یک قدرت خارجی رخ داد، اما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حرکت‌های مردمی در مسیر دستیابی به حکومت قانون در تاریخ ایران ثبت شد.
