از هم پاشیدن زنجیرهای وابستگی به خرید اینترنتی

امروزه تعداد زیادی فروشگاه اینترنتی اقدام به کاهش قیمت و برگزاری حراج‌های ویژه برای محصولات خود می‌کنند. این حراج‌ها بیشتر به‌عنوان یک استراتژی تجاری هوشمندانه عمل می‌کنند. شاید ناگهان متوجه شوید که بخش عظیمی از بودجه ماهانه‌تان را به راحتی صرف خرید کرده‌اید. خرید از این وبسایت‌ها برای برخی افراد به یک عادت و در برخی موارد به یک اعتیاد تبدیل شده است. اما چگونه می‌توان با این اعتیاد مقابله کرد؟

 طبق گزارش ایرنا، سارا به دلیل شغلش زمان زیادی را در فضای مجازی سپری می‌کند و در اوقات فراغت خود به خرید از فروشگاه‌های اینترنتی، به‌ویژه در بخش حراج‌ها، می‌پردازد. او اقلام متنوعی همچون دوربین، لوازم جانبی دوربین، تجهیزات فلزیاب، لیزر، بازی‌های تخته‌ای، برنامه‌ریز، خودنویس، ابزارهای فنی، لاک ناخن، قطعات صفحه کلید کامپیوتر و مقدار زیادی کالای دیگر را که ممکن است هرگز از آن‌ها استفاده نکند، خریداری می‌کند. بخش عمده‌ای از حقوقش به این شیوه خرج می‌شود و در حالی که تلاش‌های زیادی برای ترک این رویه داشته، همچنان این رفتار به یک عادت سخت تبدیل شده و چه بسا اکنون به اعتیادی غیرقابل کنترل تبدیل شده است.

افزایش خرید اینترنتی

گسترش روزافزون فروشگاه‌های آنلاین، به ویژه در دوران پاندمی کرونا و پس از آن، حکایت از رونق تجارت الکترونیک و فضای دیجیتال دارد. امکان خرید آسان و سریع از خانه، افزایش تعداد فروشگاه‌های آنلاین و دسترسی مستمر به حراج‌ها، افراد را بیشتر در معرض رفتارهای خرید وسواسی قرار داده است.

فضای دیجیتال پیوسته مملو از بازاریابی و تبلیغات است که مصرف‌کنندگان را با پیشنهادهای هدفمند و خاص مورد هدف قرار می‌دهد و به‌طور مؤثری بستر را برای اعتیاد فراهم می‌کند. از طرفی دیگر، ناشناس بودن خرید‌های آنلاین به افراد این امکان را می‌دهد که به راحتی و بدون هیچ قضاوت و فشار اجتماعی، دست به خرید وسواسی بزنند.

درک این معضل و شناسایی عواملی که به اعتیاد به خرید آنلاین منجر می‌شوند، برای جلوگیری از عواقب مالی و عاطفی برای افرادی که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، حیاتی است.

خرید آنلاین اجباری

اعتیاد به خرید آنلاین که برخی از افراد آن را خرید دیجیتال اجباری نیز می‌نامند، به یک چالش فزاینده در عصر دیجیتال تبدیل شده است.

فردی که به‌طور مکرر و وسواسی خرید آنلاین می‌کند، ممکن است برای پنهان کردن خریدهایش از عزیزان خود اقدام کند و در زمینه هزینه‌ها و عادات خرید خود دروغ بگوید. اعتیاد به خرید آنلاین می‌تواند به‌طور منفی بر بخش‌های مختلف زندگی افراد اثر بگذارد؛ از جمله امور مالی، روابط بین فردی و سلامت روان.

دلایل این اعتیاد عموماً شامل عواملی نظیر دسترسی سریع به پلتفرم‌های خرید، فشار مستمر تبلیغاتی و راحتی استفاده از تجارت الکترونیک است. همچنین، محرک‌های عاطفی نظیر استرس، تنهایی و کسالت نیز می‌توانند فرد را به سمت رفتارهای خرید مکرر سوق دهند.

تشخیص اعتیاد به خرید آنلاین

از آنجا که خرید به‌طور طبیعی بخشی از زندگی روزمره است، تشخیص اعتیاد به خرید آنلاین ممکن است برای برخی افراد دشوار باشد. علائم مختلفی وجود دارد که ممکن است نشان‌دهنده اعتیاد به خرید آنلاین باشد. برخی از این علائم عبارتند از:

خرید بدون تفکر و نادیده گرفتن پیامدهای آن

انباشت کالاهای خریداری شده به‌صورت آنلاین و عدم استفاده از آن‌ها

خرید آنلاین به‌عنوان راهی برای تسکین احساسات منفی

مشکلات مالی نظیر بدهی و عدم توانایی در انجام مسئولیت‌های مالی همچون پرداخت اجاره

عدم کنترل بر خرید آنلاین

اختلال در زندگی روزمره

دروغ گفتن به دوستان و خانواده در مورد حجم فعالیت‌های خرید آنلاین یا پنهان‌کاری در مورد اشیاء خریداری شده.

نادیده گرفتن مسئولیت‌ها و تعهدات مهم

ایجاد دلایل و توجیهات برای ادامه خرید آنلاین.

چگونه می‌توان با اعتیاد به خرید آنلاین مبارزه کرد؟

تمام کسانی که خرید آنلاین انجام می‌دهند، لزوماً به اعتیاد دچار نیستند؛ و تجربه برخی از علائم به معنای اعتیاد نیست. اما اگر فردی چندین مورد از این علائم را تجربه کرده و متوجه تأثیر منفی خرید آنلاین بر زندگی روزمره‌اش شده است، می‌تواند با اراده و برنامه‌ای مدون، به‌دست آوردن کنترل بر عادات خرج کردن را آغاز کند. در ادامه، چند راهکار برای کمک به ترک اعتیاد به خرید آنلاین ارائه شده است:

گام اول: شناسایی اعتیاد به خرید آنلاین: با پذیرش وجود مشکل و درک تأثیر آن بر زندگی‌تان، از جمله پیامدهای مالی و احساسی، گام اول را بردارید.

گام دوم: شناسایی محرک‌ها: محرک‌های عاطفی یا شرایطی که به خریدهای آنلاین شما منجر می‌شوند را شناسایی کنید. این محرک‌ها ممکن است شامل استرس، تنهایی یا حتی برخی وب‌سایت‌ها یا تبلیغات خاص باشند.

گام سوم: تعیین بودجه: یک بودجه واقع‌بینانه تهیه کنید که مخارج ضروری و اهداف پس‌اندازتان را مشخص کند و به آن پایبند باشید.

گام چهارم: حذف اپلیکیشن‌های خرید: اپلیکیشن‌های خرید را از دستگاه‌های خود حذف کرده و از دریافت ایمیل‌های تبلیغاتی انصراف دهید تا از وسوسه و دسترسی آسان به خریدهای آنلاین کاسته شود.

گام پنجم: تعیین محدودیت هزینه: سقف هزینه‌ای را برای خرید اقلام غیرضروری مشخص کنید و به آن پایبند باشید. برای محدود کردن هزینه‌ها از روش‌های نقدی استفاده کنید.

گام ششم: استفاده از لیست‌های خرید: قبل از خرید آنلاین، لیستی از اقلام ضروری تهیه کنید و به آن پایبند بمانید. از خرید‌های آنی که در لیست نیستند خودداری کنید.

گام هفتم: ایجاد دوره انتظار: برای خریدهای غیرضروری، یک دوره انتظار (مثلاً ۲۴ ساعت یا بیشتر) تعیین کنید تا فرصتی برای بررسی دوباره تصمیم خود داشته باشید.

گام هشتم: اجتناب از خرید در زمان‌های عاطفی آسیب‌پذیر: در مواقعی که احساس استرس، اضطراب یا ناراحتی دارید، از خرید آنلاین پرهیز کنید و به دنبال جایگزین‌های سالم‌تری مانند ورزش، مدیتیشن یا صحبت با دوستان باشید.

گام نهم: جستجوی مسئولیت‌پذیری: اهداف خود را با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده به اشتراک بگذارید که بتوانند شما را در مسیر پاسخگویی به این رویکرد یاری دهند.

گام دهم: تمرین آگاهی ذهنی: از تکنیک‌های ذهن آگاهی برای افزایش آگاهی نسبت به مشکلات خود استفاده کرده و در برابر آن‌ها استقامت نشان دهید. آگاهی ذهنی می‌تواند به تقویت خودکنترلی شما کمک کند.

گام یازدهم: محدود کردن دسترسی به روش‌های پرداخت: تا حد امکان، کارت‌های اعتباری و اطلاعات پرداخت آنلاین را از دسترس آسان دور نگه دارید تا فرآیند خرید دشوارتر شود.

گام دوازدهم: درخواست کمک حرفه‌ای: اگر کنترل بر اعتیاد به خرید آنلاین برای شما دشوار است، مشاوره از یک روانشناس را در نظر بگیرید.

سیر درمان اعتیاد به خرید آنلاین تدریجی است و نیاز به صبر و مداومت دارد؛ زیرا ممکن است لازم باشد مشکلات دیگری نیز مورد درمان قرار گیرند. با وجود چالش‌ها، بهبودی امکان‌پذیر است و با پشتیبانی مناسب، افراد می‌توانند کنترل اعتیاد به خرید آنلاین خود را به دست آورند و زندگی خود را دوباره مدیریت کنند.