بحران آب در قلب کشاورزی ایران: ۳۵ شهرستان فارس با تنش آبی مواجه شده‌اند
در حال حاضر بیش از ۷۶۸ روستا و ۳۵ شهر در استان فارس با مشکل دسترسی به آب پایدار مواجه شده و در حال تجربه تنش آبی شدید هستند؛ وضعیتی که به مرحله بحران نزدیک شده و موجب آبرسانی به ۴۰۰ روستا از طریق تانکرها گردیده است.
بر اساس گزارش ایلنا، مدیریت ناپایدار منابع آبی، برداشت غیر اصولی از ذخایر زیرزمینی، ساخت سدهای نامناسب و کشت محصولات نیازمند آب فراوان، سال‌هاست که استان فارس را در تنگنای تنش آبی قرار داده است.
آمارها نشان می‌دهند که ۳۵ شهر و ۷۶۸ روستای فارس با کمبود شدید آب و مشکلات مربوط به آب شرب دست و پنجه نرم می‌کنند. در اکثر نواحی این استان، آب به صورت جیره‌بندی توزیع می‌شود و برای تامین آب ۴۰۰ روستا نیز از تانکرها استفاده می‌شود.
موضوع تنش آبی به ویژه در مناطق جنوبی استان با استمرار خشکسالی‌ها تشدید یافته است. به عنوان نمونه، دو هفته پیش در روستاهای «چاه زبر» و «بُن دشت» در شهرستان زرین دشت پس از دو ماه قطع آب، نزاع بر سر آب میان اهالی روستاهای گلکویه و دو روستای مذکور منجر به آسیب‌های مالی به خطوط انتقال آب شده و در نهایت آب لازم برای دو روستای «بُن دشت و چاه زبر» به طور موقت از یک چاه کشاورزی به صورت استیجاری تأمین گردید.
پایتخت کشاورزی ایران، پیشتاز در بحران آب
استان فارس که به عنوان پایتخت کشاورزی ایران شناخته می‌شود، اکنون به صورت بحرانی با کمبود آب مواجه و برخی از روستاهای این استان به دلیل مهاجرت اجباری ساکنان، خالی از سکنه شده‌اند.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان فارس بر این نکته تاکید می‌کند که «بیش از ۸۰ درصد تولید آب این استان به منابع زیرزمینی مربوط است که وابستگی آن به بارش‌ها در مقایسه با سایر نقاط کشور، شدیدتر است.
علی شبانی در گفتگو با «ایلنا» بیان می‌کند: «مجموع بارش طی سال زراعی جاری در فارس به طور میانگین حدود ۴۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت استان بوده و شهرهای جنوبی و شرقی استان با کاهش بیشتری نسبت به میانگین بلندمدت مواجه‌اند.
تکمیل پروژه‌های آبی فارس نیازمند ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار
وی همچنین تصریح می‌کند: «به سبب خشکسالی و گرمای زودرس، ۳۵ شهر و ۷۶۸ روستای استان فارس به طور جدی با تنش آبی مواجه شده‌اند.» برای بهبود این وضعیت به ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا پروژه‌های آبی در این استان تکمیل و به بهره‌برداری برسند.
در همین زمینه، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای فارس در گفت‌وگو با «ایلنا» کاهش ۳۲ درصدی بارش نسبت به سال قبل و ۴۵.۷ درصدی نسبت به میانگین بلندمدت (۵۶ ساله) را اعلام کرده و تصریح می‌کند: از آغاز سال آبی جاری تا سوم خرداد، تنها ۱۶۴.۴ میلی‌متر بارش در ایستگاه‌های منتخب استان ثبت گردیده است.
سیاوش بدری به این موضوع اشاره می‌کند که در سدهای استان فارس تنها ۵۸۹ میلیون مترمکعب آب قابل استفاده و مفید موجود است و از مجموع ۲۹۳۶ میلیون مترمکعب ظرفیت کل سدها، ۱۰۵۶ میلیون مترمکعب آب وجود دارد. همچنین یادآور می‌شود که امسال فقط ۳۶ درصد از ظرفیت کلی مخازن سدهای این استان پر است.
طبق آخرین آمار شرکت آب منطقه‌ای فارس، این استان حاوی ۶۴ هزار حلقه چاه است که از این تعداد، ۲۹ هزار حلقه چاه غیر مجاز به حساب می‌آید.
کاهش ۳۰ درصدی بارندگی در فارس
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس نیز در گفت‌وگو با «ایلنا» از کاهش ۳۰ درصدی میزان بارش‌ها در این استان نسبت به سال گذشته خبر می‌دهد و بیان می‌کند که حدود ۴۰ شهر و بیش از ۷۰۰ روستا در فارس به دلیل تنش آبی دچار مشکل هستند.
محمود رضایی کوچی از کاهش سطح آب‌های زیرزمینی بر اثر بارش‌های ناکافی خبر می‌دهد که وضعیت آب آشامیدنی و کشاورزی این منطقه را تحت تاثیر قرار داده است.
وی تأکید می‌کند که پیروی از سیاست‌های وزارت نیرو به منظور برون‌رفت از بحران کم آبی جزء اولویت‌های مهم استان محسوب می‌شود و برای این کار، برنامه «گذر از تنش آبی» بر اساس ظرفیت منابع آبی به تفکیک شهرستان‌ها شامل حفر یا تجهیز چاه، اصلاح شبکه‌های موجود و استفاده از چاه‌های جایگزین مدنظر قرار گرفته است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس می‌گوید: برای تمامی شهرستان‌های استان، برنامه‌ای جامع برای عبور از «تنش آبی» تدوین شده و به همین منظور، شرکت‌های آب و فاضلاب استان و شیراز در حال انجام عملیات اجرایی هستند تا به شیوه‌ای مؤثر با این وضعیت مواجه شوند.
رهاسازی ۱۲ میلیون متر مکعب آب از سد درودزن برای کشاورزی
رضایی کوچی می‌افزاید: با توجه به ظرفیت‌های محلی، پروژه‌های گوناگونی در سطح شهرستان‌ها تعریف شده که شرکت آبفا مشغول به‌اجرای آن است. در رابطه با آب کشاورزی، در زمین‌های پایین‌دست سد درودزن که در حوزه شهرستان‌های مرودشت، زرقان و خرامه قرار دارند، حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب برای کمک به آبیاری این مناطق رهاسازی شده است. اگرچه اعتقاد داریم که به خاطر کاهش بارندگی‌های سال کنونی نتوانستیم به میزان فراوان آب رها کنیم، اما به حد ممکن کمک‌هائی برای کشاورزی انجام شده است.
محیط زیست فارس، ۳۰ میلیون متر مکعب حقابه دریافت کرد
یک عضو کارگروه سازگاری با کم آبی در استان فارس درباره سهم محیط زیست از رهاسازی آب از سد درود زن بیان می‌کند: حدود ۳۰ میلیون متر مکعب آب به منظور حمایت از محیط زیست رهاسازی شده که در نهایت به تالاب بختگان می‌رسد.
تداوم کشت برنج با وجود ممنوعیت‌ها
او به ممنوعیت کشت برنج در استان فارس اشاره کرده و می‌گوید: با وجود اینکه در سال جاری مصوبه ممنوعیت کشت برنج در این استان به تصویب رسیده، اما بر اساس عُرف‌های سال‌های گذشته، چند شهرستان فارس همچون کامفیروز و شهرستان‌های غربی استان که با تنش آبی کمتری روبرو هستند، به طور محدود و با استفاده از روان‌آب‌ها به کشت برنج ادامه داده‌اند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس ادامه می‌دهد: «در حال حاضر حدود ۳۶ درصد از ظرفیت سدهای ما آب دارد و باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم تا هم تامین آب شرب مردم در سال جاری فراهم شود و هم ذخیره سازی برای سال آینده انجام گیرد؛ در صورتی که بارشی پیش نیامد، امکان برداشت از آب‌های ذخیره شده پشت سدها وجود خواهد داشت.
رضایی کوچی تأکید می‌کند: در برخی از شهرستان‌های فارس، نظیر خرامه، پروژه‌های انتقال آب در حال پیشبرد است و سایر مناطق نیز که با کمبود آب مواجه‌اند با اتمام سدهای «نرگسی» در کازرون، دیوان‌در از شهید سلیمانی در کوار و سد هایقر در فیروزآباد به آبرسانی خواهند رسید.
سد نرگسی، سال آینده آبگیری می‌شود
وی ابراز امیدواری می‌کند که سد نرگسی با ۸۰ درصد پیشرفت ساخت تا سال آینده آبگیری و با اتمام پروژه‌های سد شهید سلیمانی و سد هایقر، بخشی از مشکلات آب شرب فارس مرتفع گردد.
عضو کارگروه سازگاری با کم آبی در فارس همچنین می‌گوید: باقی مناطق با مشکل تنش آبی استان نیز با تکمیل پروژه انتقال آب از خلیج فارس، از این بحران عبور خواهند کرد.
رضایی کوچی یادآور می‌شود: پروژه انتقال آب از خلیج فارس پروژه‌ای زمان‌بر است که در مرحله اول، با انتقال ۶۰ میلیون متر مکعب آب، مشکلات آبی در جنوب این استان حل خواهد شد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس می‌افزاید که این استان سالیانه بیش از ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب شرب مصرف می‌کند که ۸۰ درصد این مقدار از طریق چاه‌ها و ۲۰ درصد باقی مانده از طریق روان آب‌ها و ذخیره سدها تأمین می‌شود.
