سحر یافتن آرامش در دنیای شلوغ و پرفراز و نشیب

عصر ایران/ سواد زندگی؛ مریم طرزی– آیا در روزگار کنونی، که فشارهای متعددی ما را به منظور فعالیت مداوم تحت فشار قرار می‌دهد، فراغت و نداشتن هیچ‌کاری به عنوان یک امتیاز به حساب می‌آید؟! آیا وقتی که ساعت‌های هوشمند ما را به هشدارهای سلامتی دعوت می‌کنند و شبکه‌های اجتماعی مملو از اطلاعات هستند، فرصتی برای اندکی تفکر و توقف در نظر گرفته می‌شود؟

در زمانی که همه مشغول دویدن و کار کردن هستند و اگر از قافله عقب بیفتید، توقف و بی‌تحرکی به عنوان «تنبلی» یا «بی‌حوصلگی» به طور معمول ناپسند شناخته می‌شود؛ گویی کسی که در تلاش نیست، بازنده عرصه زندگی است.

با این حال، اگرچه قبول این نکتۀ مهم دشوار به نظر می‌رسد، اما باید آگاه بود که این نگرش نادرست، ما را از مزایای فوق‌العاده «هیچ‌کاری نکردن» بی‌خبر می‌سازد!!

با ما همراه باشید. در این مقاله به معرفی چرایی ضرورت «هیچ‌کاری نکردن» و راه‌های بازگرداندن این هنر مهجور به زندگی، به خصوص در تعامل با کودکان خواهیم پرداخت.

«هیچ‌کاری نکردن»؛ گنجینه‌ای نهفته برای ذهن و روح

هنر بی‌عملی

در عصر مدرن، واژه «تنبلی» به نوعی بار معنایی منفی به خود گرفته است. بسیاری عقیده دارند که بی‌عملی بایستی حذف شود، چرا که نشان‌دهنده ناکارآمدی و بیکاری است.

فشار مداوم به منظور «کارآمد بودن» و «همیشه مشغول بودن»، یکی از دلایل اصلی استرس در جامعه امروز ما را تشکیل می‌دهد.

اما حقیقت این است که روان‌پزشکان و متخصصان روان‌شناسی در حال حاضر بی‌عملی را به عنوان «ابرغذایی» برای ذهن و روح توصيف می‌کنند.

«دولچه فار نینته» (dolce far niente)، یک عبارت ایتالیایی به معنی «شیرینی و لذت از هیچ‌کاری نکردن» به همین معنا اشاره دارد.

بی‌عملی در دنیای پرفشار امروزی، هنری است که با اندکی توجه، کلید دستیابی به آرامش را در اختیار ما قرار می‌دهد.

این حالت زمانی به دست می‌آید که بدون هیچ گونه برنامه‌ریزی، فقط تابع تمایلات لحظه‌ای خود هستیم و هر آنچه را در آن لحظه خواهان انجامش هستیم، انجام می‌دهیم – از لم دادن روی مبل تا پیمودن راهی بی‌هدف در باغ – که می‌تواند تأثیرات آرام‌بخشی عمیق بر ما بگذارد و به کاهش سرعت زندگی‌مان یاری رساند.

حتی صرف نگریستن به آسمان و دنبال کردن ابرها، فرصتی برای مغز ما فراهم می‌آورد تا از چارچوب‌های معمول خارج شده و فضای لازم برای بروز ایده‌های نو را خلق کند.

کودکان و هنر از یاد رفته «بی‌عملی»

کودکان به طور ذاتی بهتر با مفهوم «هیچ‌کاری نکردن» ارتباط برقرار می‌کنند. آن‌ها به طور طبیعی از بی‌عملی نمی‌هراسند و حتی از آن لذت می‌برند. اما متأسفانه این قابلیت ذاتی با مداخله مستمر والدین و پر کردن ساعات فراغت‌شان با فعالیت‌های مختلف به تدریج از بین می‌رود.

برنامه‌های فشرده، کودکان را به نسبت حساس به بی‌عملی می‌کند. هنگامی که هیچ برنامه خاصی وجود ندارد، آنان نمی‌دانند چه‌طور اوقات فراغت خود را مدیریت کنند و همواره در جستجوی سرگرمی هستند.

به عنوان بزرگسالان، ما باید از تأثیر نحوه گذراندن زمان بر روی کودکان مطلع باشیم. اگر آنان دائماً در حال سرگرمی نباشند یا با فعالیت‌های متعدد غرق نشوند، توانایی مدیریت زمان آزاد خود را خواهند آموخت.

در اینجا آن‌ها می‌توانند استعداد خلاقیت خود را شکوفا کرده و بر «خالی» ناشی از بی‌عملی غلبه کنند و ایده‌های مختلفی را برای پر کردن آن ارائه دهند.

فعالیت کمتر و خلاقیت بیشتر

خلاقیت در سایه فراغت

زمانی که به کودکان اجازه می‌دهیم «هیچ‌کاری نکنند» و از آنها نمی‌خواهیم که «بایستی کاری انجام دهند»، در واقع به آنان فرصت یادگیری و رشد را می‌دهیم.

این امر به خصوص در حوزه خلاقیت مصداق دارد. زمانی که ذهن از بار فعالیت‌های مستمر آزاد می‌شود، فضای بیشتری برای تفکر، تخیل و نوآوری فراهم می‌کند.

کودکان، برخلاف بزرگ‌ترها، کمتر تحت تأثیر قضاوت‌ها و انتظارات بیرونی هستند و همین مسأله به آنان این اجازه را می‌دهد که خلاقیت خود را با آزادی بیشتری بروز دهند.

یک برنامه شلوغ، نه تنها خلاقیت را محدود می‌کند، بلکه ممکن است باعث ایجاد اضطراب و بی‌قراری در کودکان شود.

آن‌ها به فقدان نظم و برنامه‌ریزی عادت می‌کنند و در غیاب آن، احساس سردرگمی می‌نمایند.

در مقابل، زمانی که به آن‌ها این امکان داده می‌شود که خودشان زمان آزادشان را پر کنند، مهارت‌های ضروری مانند خودگردانی، حل مسئله و تاب‌آوری را یاد می‌گیرند.

نقش والدین در ترویج «هنر هیچ‌کاری نکردن»

وظیفه والدین در این راستا بسیار حیاتی است. بایستی از فشار همیشگی برای پر کردن تمام آن لحظات کودکان خود دوری کنیم.

به‌جای آنکه همواره به دنبال سرگرم کردن آنها باشیم، باید فضایی برای «نبودن» و «هیچ‌کاری نکردن» ایجاد کنیم.

این امر به معنای بی‌توجهی به کودکان نیست، بلکه به معنای اعتماد به توانایی‌های آنها برای مدیریت خود و کشف دنیای درونشان می‌باشد.

راهنمایی‌هایی برای والدین:

اجازه رؤیاپردازی بدهید: به کودکان خود اجازه دهید که در خیال خود سیر کنند و در واقع کاری نکنند. اگر خود شما نیز در کنارشان بیکار باشید، این تجربه می‌تواند لذت‌بخش‌تر باشد.

روزهای خاصی برای استراحت: می‌توانید از روز جمعه به عنوان «روز هیچ‌کاری نکردن» استفاده کنید. این روز را با آرامش و بدون هیچ برنامه‌ریزی خاصی سپری کنید.

احترام به نیاز به استراحت: اگر کودک شما تمایل دارد برای مدتی آسوده بنشیند و کانون توجهات را کنار بگذارد، به این خواسته‌اش احترام بگذارید. در همین شرایط، خود شما نیز می‌توانید فرصتی برای استراحت بیشتر بیابید.

پر کردن خلاءها با ایده‌های نو: به جای پر کردن زمان‌های خالی با فعالیت‌های از پیش تعیین‌شده، پیشنهاد ایده‌های جدید و خلاقانه را مطرح کنید.

کاهش فعالیت‌ها: برنامه روزانه کودکان را سبک‌تر کنید و از برنامه‌های غیرضروری بکاهید. فراموش نکنید که «کمتر، بیشتر است».

تشویق به یافتن راه‌حل: وقتی کودک می‌گوید «مامان، حوصله‌ام سر رفته!»، او را تشویق کنید تا خودش به ایده‌هایی برای سرگرمی فکر کند یا با هم در رابطه با چگونگی گذراندن اوقات فراغت اندیشه کنید.

«جعبه‌ی کسالت»: یک جعبه ایجاد کنید که در آن، ایده‌های مختلفی برای سرگرمی در زمان‌های بی‌حوصلگی وجود داشته باشد. این جعبه می‌تواند منبع الهام بخشی برای کودکان باشد.

نتیجه‌گیری:

بی‌عملی به معنای بی‌حوصلگی نیست، بلکه دوست مغز و روح ماست، نه دشمن.

در جهانی که شتاب و سرعت اهمیت روزافزونی پیدا کرده، یادآوری ارزش «هیچ‌کاری نکردن» و اجازه دادن به خود و کودکانمان برای تجربه این حالت، گامی اساسی به سمت حفظ سلامتی روان و شکوفایی خلاقیت است.

با تغییر نگرش خود نسبت به بی‌عملی و ایجاد فضایی برای آرامش و بی‌عملی، می‌توانیم زندگی‌ای متعادل‌تر و شادتر برای خود و فرزندانمان بسازیم.

بیایید هنر فراموش‌شده «هیچ‌کاری نکردن» را دوباره کشف کنیم و از لذت‌های ساده و عمیق آن بهره‌مند شویم.

کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@