نسل Z، فرماندهان جنگ‌های دیجیتال آینده

در شرایطی که تهدیدات سایبری به طور فزاینده‌ای زیرساخت‌ها، اطلاعات و حریم خصوصی کشورهای مختلف را مورد هدف قرار داده‌اند، متخصصان بر این باورند که زمان آن رسیده است که به جای فرماندهان نظامی، «ژنرال‌های سایبری» تربیت کنیم؛ نسلی از نخبگان دیجیتالی که باید رهبری دفاع از مرزهای غیرملوس کشور را بر عهده داشته باشند تا ایران بتواند در عرصه نبرد سایبری، برتری خود را حفظ کند.

در زمانه‌ای که مرزهای فیزیکی جای خود را به مرزهای دیجیتال داده‌اند، جنگ‌های سایبری تبدیل به یکی از جدی‌ترین چالش‌های امنیتی برای کشورها شده است؛ خطراتی که به ظاهر بی‌صدا و بدون انفجار هستند، اما اثرات آن‌ها می‌تواند به مراتب ویران‌گرتر از گلوله و بمب باشد. غفلت از این میدان نبرد پنهان می‌تواند زیرساخت‌های حیاتی و منابع ملی را در معرض آسیب‌های جدی قرار دهد.

متخصصان چنین اعتقادی دارند که برای مقابله با این تهدیدات لازم است مفهوم امنیت را بازتعریف کرده، سرمایه‌گذاری‌های هدفمند انجام دهیم و نسلی جدید از مدافعان سایبری را تربیت کنیم. یکی از فعالان حوزه فضای مجازی و امنیت سایبری با تأکید بر شدت تهدیدات در این زمینه، تصریح می‌کند که کشور در حال حاضر با یک جنگ تمام‌عیار سایبری مواجه است که به دلیل طبیعت ناملموس آن، بسیاری از مردم از عمق این جنگ بی‌خبرند و از فرصت مشارکت در دفاع از میهن نیز محروم‌اند.

در عصری که معیارهای امنیتی از خاک و آسمان فراتر رفته و به قلب شبکه‌ها و داده‌ها رسیده‌اند، غفلت از موضوع امنیت سایبری می‌تواند عواقب غیرقابل جبرانی برای کشور به همراه داشته باشد. مینا مهرنوش، کارآفرین حوزه دیجیتال، بار دیگر بر لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری‌های کلان امنیتی کشور تأکید می‌کند؛ جایی که به‌جای ایجاد یک نگاه سطحی نسبت به فناوری، باید با آموزش نسل جدیدی از فرماندهان و سربازان سایبری، امنیت دیجیتال را تبدیل به اولویت نخست کرد. در این راستا، علاوه بر نقش دولت، همکاری فعال مردم، جوانان و بخش خصوصی نیز ضرورت دارد. امنیت سایبری تنها یک نگرانی تخصصی نیست، بلکه یک نیاز استراتژیک برای تضمین حاکمیت و استقلال دیجیتال کشور محسوب می‌شود.

آثار مخرب جنگ‌های سایبری نمایان نیستند

مینا مهرنوش با اشاره به این که آثار ویران‌گر جنگ سایبری از جنگ‌های فیزیکی به مراتب بیشتر است، بیان داشت: در جنگ‌های سنتی، مردم تخریب، آتش و گلوله را مشاهده می‌کنند، اما در جنگ سایبری به دلیل عدم وجود نمود عینی، این خطرات از چشم عموم مخفی می‌مانند. همین موضوع سبب می‌شود تا خطرات جدی این نوع نبرد مورد درک قرار نگیرد. بنابراین، این مسئولیت بر عهده حاکمان است تا قابلیت‌های دفاعی در برابر حملات سایبری به وجود آورند.

این کارشناس تأکید کرد: در دنیای امروز، تعریف امنیت کشورها دچار تغییرات اساسی شده و در رأس شاخص‌های امنیتی، امنیت سایبری قرار گرفته است که متأسفانه هنوز در کشور ما توجه شایسته‌ای به این حوزه نشده و همان‌گونه که نسبت به تهدیدات مرزهای فیزیکی ابراز نگرانی می‌شود، حساسیت کافی نسبت به تهدیدات مرزهای دیجیتال وجود ندارد و سرمایه‌گذاری‌های لازم در این حوزه صورت نمی‌گیرد.

مهرنوش با قاطعیت بیان می‌کند که امروز به‌جای داشتن سرداران نظامی در میدان‌های نبرد فیزیکی، به سرداران سایبری نیاز داریم؛ فرماندهان و ژنرال‌هایی که قادر به دفاع از کشور در برابر تهدیدات پیچیده دیجیتال باشند. این قلمرو به قدری تخصصی و پیچیده است که امکان تربیت نیروی امنیتی با سرعت مناسب وجود ندارد و نیازمند برنامه‌ریزی و حمایت ویژه‌ای است.

این فعال حوزه فضای مجازی با تأکید بر اهمیت نقش حاکمیت در ایجاد زیرساخت‌های دفاع سایبری، گفت: ما به شدت خواستار این هستیم که حکومت کشور به موضوع امنیت سایبری توجه ویژه‌ای داشته باشد و انتظار داریم در لایه زیرساختی، نهادهایی نظیر سازمان فناوری اطلاعات، مرکز ملی فضای مجازی، مجلس شورای اسلامی در زمینه قانون‌گذاری و سازمان تنظیم مقررات در این حوزه به طور مؤثر ایفای نقش کنند.

کارآفرین دیجیتال و متخصص در حوزه هوش مصنوعی اصرار دارد که انتظار داریم داده‌های مردم که مهم‌ترین دارایی دیجیتال کشور محسوب می‌شوند، به آسانی از طریق پلتفرم‌ها در دست دشمنان قرار نگیرد تا کشور در معرض حملات سایبری قرار نگیرد.

وی با اشاره به لزوم همکاری بخش خصوصی و مردم در تقویت امنیت سایبری کشور، ادامه داد: بر اساس فرامین مقام معظم رهبری، بایستی از ظرفیت مردمی و بخش خصوصی برای آموزش، ارتقای منابع انسانی و افزایش امنیت سایبری استفاده شود. کشور نیاز به تربیت نیروی متخصص امنیتی دارد تا در جنگ‌های‌آتی که قطعاً شدیدتر و پیچیده‌تر خواهند بود، از قدرت برتری برخوردار شویم.

مهرنوش به حرکت کشور به سمت توسعه هوش مصنوعی اشاره کرده و خاطرنشان می‌سازد که این موضوع ممکن است کشور را آسیب‌پذیرتر کند؛ چرا که اگر داده‌های کشور از دست برود یا مورد حمله قرار گیرد، امکان آموزش و کاربری هوش مصنوعی بر روی آن‌ها از ما سلب خواهد شد و می‌تواند ما را در حوزه فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی تضعیف کند. زیرا داده‌های حیاتی ما مورد سوءاستفاده قرار خواهند گرفت و علیه منافع خودمان به‌کارگیری می‌شوند.

وی بهترین راهکار برای ورود به عصر هوش مصنوعی را افزایش دانش و آگاهی دانسته و ادامه داد: به جای صرفاً نوشتن اسناد و ایجاد ساختارهای نمایشی، باید به حوزه اجرا ورود کنیم و عملکرد نهادها را مورد بررسی قرار دهیم و سعی شود به جوانان اعتماد شود. باید نسل Z را که پویا و شجاع هستند، به رسمیت بشناسیم و اختیارات را به آن‌ها واگذار کنیم. این نسل می‌تواند بهترین مدافعان سایبری کشور باشد.

مهرنوش تأکید می‌کند: نسل مدیریتی مسن که حتی گاهی قادر به استفاده از ابزارهای ساده دیجیتال مانند تلفن همراه نیستند، نمی‌توانند فرماندهان جنگ سایبری کشور باشند. مدیریت امنیت سایبری باید به نسلی سپرده شود که با فضای دیجیتال آشناست و توانایی تصمیم‌گیری سریع و به‌روز را دارد.