اخطار مهم درباره رشد قیمت بنزین
مسئولین اجرایی کشور، به ویژه آقای پزشکیان و همکارانشان در حاکمیت، باید از اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده در حوزه اقتصادی پرهیز کنند.
در لحظات تاریخی حیاتی، اتخاذ تدابیر اقتصادی حساس و استراتژیک نیازمند تحلیل دقیق شرایط اجتماعی، سیاسی و روانشناختی جامعه است. پس از پایان جنگ نابرابر ۱۲ روزه اسرائیل، انسجامی بی‌سابقه میان اقشار مختلف جامعه به وجود آمد که پیامد آن، آرامش اجتماعی و استحکام کشور بود؛ این سرمایه ارزشمند احتیاج به تدبیر و هوشمندی ویژه‌ای دارد تا از آن حمایت شود. اما در همین مقطع حساس، صداهایی نگران‌کننده از تصمیمات اقتصادی کلان به گوش می‌رسد که ممکن است این آرامش شکننده را به مخاطره بیفکند.
نگاهی به وضعیت اخیر بازار انرژی موجود در کشور نشان می‌دهد که دولت با یک معضل پیچیده اقتصادی مواجه است؛ در طول یک سال گذشته، مقدار مصرف روزانه بنزین از حدود ۱۲۲ میلیون لیتر در اوج روزهای سال گذشته، به بیش از ۱۴۵ میلیون لیتر افزایش یافته است، که البته در زمان جنگ ۱۲ روزه، این اعداد به ۲۰۰ میلیون لیتر در روز نیز رسید. این ارقام نسبت به ظرفیت واقعی تولید داخلی که در بهترین شرایط تقریباً ۱۱۰ میلیون لیتر در روز تخمین زده می‌شود، نشان‌دهنده یک فاصله معنادار و رو به تزاید میان تولید و مصرف است.
این ارقام باعث شده‌اند که وزارت نفت به یکی از بزرگترین واردکنندگان بنزین در منطقه تبدیل شود؛ درحالی که واردات روزانه تا ۳۰ میلیون لیتر بنزین، فشاری سنگین بر روی بودجه محدود ارزی کشور به میزان ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار در ماه اعمال می‌کند. ناگفته نماند که چنین هزینه‌ای در قانون بودجه سال جاری پیش‌بینی نشده و منابع ارزی برای کالاهای اساسی و دارو نیز تحت فشار خواهد بود. به همین دلایل، شاید به نظر برسد که افزایش قیمت بنزین یا سهمیه‌بندی شدیدتر آن، راه‌حلی اجتناب‌ناپذیر برای مدیریت این فرآورده استراتژیک باشد.
اما بنا به تجارب تاریخی و شرایط چند سال اخیر، اتخاذ تصمیمات عجولانه و فوری برای افزایش قیمت بنزین می‌تواند به بروز نارضایتی‌های اجتماعی منجر گردد. هنوز یاد تلخ آبان ۱۳۹۸ و تنش و تشنج ناشی از بالا رفتن قیمت بنزین در خاطر مردم ایران باقی است. هرچند ممکن است به هر دلیلی تصمیم به افزایش قیمت بنزین در آن مقطع اجتناب‌ناپذیر بوده باشد، اما زمان نامناسب و شیوه برخورد با این موضوع — همان‌طور که حسن روحانی اشاره کرد که خود نیز روز جمعه صبح آن را دریافته بود — یک اشتباه راهبردی بزرگ به حساب می‌آید.
در حال حاضر، جامعه‌ای که به آرامش نسبی دست یافته و اقتدار ملی و همبستگی کم‌نظیر خود را در مواجهه با تهدیدات خارجی نشان داده است، بیش از هر زمان دیگری به حفظ و تقویت این سرمایه اجتماعی نیاز دارد. نشانه‌های حساسیت عمومی به وضوح دیده می‌شود؛ افزایش اخیر قیمت خودروهای داخلی مثل محصولات ایران‌خودرو، نشان از این دارد که جامعه تا چه اندازه به افزایش قیمت خدمات و کالاها حساس است.
به نظر می‌رسد که هزینه‌های ناشی از بی‌ثباتی و لطمه به اعتماد عمومی در حال حاضر بسیار بیشتر از هرگونه صرفه‌جویی ارزی ناشی از افزایش قیمت بنزین خواهد بود. پیامدهای بلندمدت تضعیف همبستگی اجتماعی و ایجاد نارضایتی‌ها می‌تواند به مراتب بیشتر از چالش‌های اقتصادی، پایداری ملی را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین، در این موقعیت حساس و پیچیده که کشور در تلاش برای تثبیت ثبات و یکپارچگی ملی است، لازم است مسئولین اجرایی به ویژه آقای پزشکیان و دیگر اعضای حاکمیت، ضمن بیداری و هوشیاری حداکثری از اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده در حوزه اقتصادی اجتناب نمایند؛ اکنون زمان آزمودن سناریوهای جدید نیست. امید است مسئولان این بار از خواب غفلت بیدار شوند و پیش از هر اقدام، پیامدهای چنین شوک‌هایی را با دقت بیشتری مد نظر قرار دهند.
