آیا آب تحت محدودیت قرار خواهد گرفت؟

عصر ایران؛ فرزانه احمدی- پیش‌بینی یکی از کارشناسان آب در گفت‌وگوی خود با عصر ایران درباره احتمال وقوع جیره‌بندی آب به بیان نکات جدی پرداخت.
در فروردین ماه سال جاری، عصر ایران گزارشی منتشر کرد که در آن به احتمال قطع آب در تهران در سال جاری اشاره شد.

در این گزارش، محسن موسوی خوانساری، کارشناس آب، اعلام کرده بود که احتمال وقوع قطع و جیره‌بندی آب در تهران در پاییز امسال وجود دارد. حال به نظر می‌رسد این پیش‌بینی نه تنها محقق خواهد شد، بلکه ممکن است به زودی‌تر از آنچه که انتظار می‌رفت، واقعیت پیدا کند.

مدیرکل دفتر مدیریت مصرف شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور به خبرنگار ایرنا گفت: برنامه‌ای برای نوبت‌بندی و قطع آب نخواهیم داشت، اما در برخی مناطق تهران مدیریت فشار آب اعمال خواهد شد. علی سیدزاده بیان کرد: با افزایش دمای هوا، مصرف آب به‌طور میانگین بین ۲ تا ۵ درصد افزایش خواهد داشت و در صورتی که مصرف به‌خوبی کنترل نشود، ممکن است با کاهش فشار آب مواجه شویم.

از سوی دیگر، استاندار تهران عنوان کرده که با کمبود آب در سدهای چهارگانه تهران دست به گریبان هستیم. میزان پرشدگی سدهای تهران اکنون تنها ۱۴ درصد است که به شدت نگران‌کننده به نظر می‌رسد.

او همچنین به ضرورت صرفه‌جویی و استفاده از کاهنده‌ها اشاره کرد و گفت: در برخی مناطق ناچار به کاهش فشار آب خواهیم بود و در صورتی که شرایط بهبود نیابد، قطع آب نیز ممکن است به عنوان آخرین راهکار در نظر گرفته شود.

در حال حاضر، بسیاری از شهروندان در شبکه‌های اجتماعی از قطع آب چند ساعته منازلشان گزارش داده‌اند.

سدها از آب کافی بی‌بهره‌اند

در فروردین امسال، وضعیت سدها در کل کشور نشان از سال آبی دشواری داشت، و حال باید گفت که متاسفانه وضعیت سدها بهبود نیافته است.

حجم آب موجود در سدها در تیرماه نشان می‌دهد که سدهای بزرگ کشور به طور قابل ملاحظه‌ای نسبت به سال گذشته کسری آب دارند. طبق اطلاعات منتشر شده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران، سدهای امیرکبیر و لار در تهران به ترتیب ۶۰ و ۲۵ درصد کمتر از سال گذشته آب دارند. همچنین، سد دوستی و طرق در استان خراسان رضوی نیز تنها ۶ و ۹ درصد آب دارند.

آب موجود در سد زاینده‌رود نسبت به سال پیش، کاهش ۳۱ درصدی را نشان می‌دهد. سد «شمیل و نیان» واقع در استان هرمزگان نیز به طور کامل از آب‌های سال قبل محروم است، به طوری که سد استقلال در این استان تنها ۴ درصد از ظرفیتش را پر دارد. همچنین، سد تنگوییه در سیرجان کرمان هم با کاهش ۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته، تنها ۷ درصد معمولی آب دارد.

دو سد ساوه و کمال‌صالح در استان مرکزی نیز تنها به ترتیب ۸ و ۱۸ درصد از ظرفیت خود پر شده‌اند. در مجموع، ۱۳ سد در حوضه دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته ۳۶ درصد آبگیری شده‌اند. همچنین، در مورد بسیاری از سدهای دیگر کشور، کاهش سطح آب نسبت به سال قبل مشاهده می‌شود.

خشکسالی یا مدیریت نادرست؟ این است سئوال!

در عین حال، مدیرعامل آبفای تهران اعلام کرده است: تمامی اقداماتی که در راستای مدیریت تأمین نیاز ایجاد شده است، طی چهار سال خشکسالی صورت گرفته و به همین دلیل در این سال‌ها فشار چندانی به موضوع صرفه‌جویی و کاهش فشار آب نداشته‌ایم.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که برخی از کارشناسان اعتقاد دارند با مدیریت بهینه منابع آبی، می‌توان بحران آب را در ایران کنترل کرد و مسئولان به اندازه کافی در این زمینه فعال نبوده‌اند.

همچنین، کارشناس آب که پیش‌بینی جیره‌بندی آب را انجام داده، به عصر ایران گفت: آنچه بر وضعیت بیشتر سدهای کشور تأثیرگذار است، نحوه مدیریت آب است. به هر حال هر ساله مقداری بارندگی وجود دارد، اما مساله اصلی این است که در مرکز ایران نمی‌توان به همین شکل مصرف ادامه داد.

به نقل از محسن موسوی خوانساری، مهم‌ترین عامل مؤثر بر وضعیت سدهای کشور، مدیریت آب است: «مرکز ایران در سال‌های نرمال هم مشکل آب دارد زیرا بارگذاری بر منابع آبی بالا است. این بارگذاری به لحاظ جمعیت و مصارف صنعتی و کشاورزی مشاهده می‌شود.»

او خاطرنشان کرد: «سد پانزدهم خرداد، درودزن، امیرکبیر و زاینده‌رود از جمله سدهائی هستند که در مرکز فلات قرار دارند. به دلیل بارگذاری بالای مصرف در بالادست، آورد آب سدها کاهش یافته است.
موسوی در فروردین اعلام کرد که برای تأمین آب در تهران به سراغ چاه‌های موجود برای فضای سبز رفته‌اند و در شهرهای دیگری مانند اصفهان نیز شرایط مشابه وجود دارد. البته باید توجه داشت که تعداد چاه‌ها محدود است.

موسوی تأکید کرد: قوانین کافی برای بهبود وضعیت مدیریت منابع آب وجود دارد اما واقعاً تا به امروز به آنها عمل نشده است. به وضوح مشکلات آب در کشور تنها به دلیل کمبود بارندگی نیست، بلکه عدم اجرای قوانین موجود یکی از دلایل اصلی آن محسوب می‌شود؛ به عنوان مثال تا کنون حتی یک آیین‌نامه اجرایی برای سند امنیت غذایی صادر نشده است.

به گفته او، مصرف آب در تمام بخش‌ها باید به‌دقت مدیریت شود. هزینه تولید هر مترمکعب آب شرب برای دولت حدود ۱۰ هزار تومان است، در حالی که این آب با یک دهم این هزینه به دست مردم می‌رسد. در نهایت عدم صرفه‌جویی در مصرف آب می‌تواند به خسارت‌های قابل توجهی برای کشور منجر شود.
او همچنین بر لزوم مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی پای فشرد و گفت: چرا وزرای نیرو و کشاورزی برای بهبود مصرف آب در این بخش همکاری نمی‌کنند تا بتوانند قوانینی از جمله سند امنیت غذایی را به اجر درآورند و کشور را از بحران کنونی نجات دهند؟