بررسی علل وفات سربازان ناپلئون در روسیه
در روند عقب‌نشینی ناپلئون از روسیه به‌دلیل سرمای طاقت‌فرسا، ارتش ۶۰۰ هزار نفری او به خاطر قحطی و بیماری تقریباً کاملاً از بین رفت. مطالعه‌ای تازه حاکی است که چه عوامل بیماری‌زایی در این مرگ‌ومیر نقش داشته‌اند.
در ژوئن سال ۱۸۱۲ میلادی، ناپلئون اول با هدف فتح مسکو و با جمعیتی بین ۵۰۰ هزار تا ۶۰۰ هزار سرباز به روسیه یورش برد. اما به گفته نویسندگان این تحقیق، پس از آنکه این لشکر خود را در شهری ویران و دورافتاده پیدا کردند، تصمیم به عقب‌نشینی در پاییز همان سال گرفتند. آنها ناآگاه بودند که زمستان‌های روسیه به مراتب کشنده‌تر از نبرد با دشمن خواهد بود.
ناپلئون در بازه زمانی ۱۹ اکتبر تا ۱۴ دسامبر سال ۱۸۱۲ شکستی دردناک را تجربه کرد. در مدت این چند ماه، نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر از سربازان به دلیل سرما، بیماری و قحطی جان خود را از دست دادند.
نویسندگان این مقاله که بر روی پایگاه bioRxiv منتشر شده، اشاره کردند که پزشکی به نام «جی. آر. ال. دی کیرچوف» در آن دوران گزارشی در مورد بیماری‌هایی که به سربازان آسیب می‌زدند، تألیف کرده است. این پزشک به‌طور ویژه به ثبت تیفوس پرداخته و تنها کسی نبود که این بیماری را به‌عنوان عامل اصلی شناخته شده تلقی کرد.
با این حال، همچنان بحث و بررسی در مورد بیماری‌هایی که ناپلئونی‌ها به آنها مبتلا شده بودند ادامه داشت. محققان از انستیتو پاستور دانشگاه پاریس سیته و سایر مؤسسات، با استفاده از روش‌های پیشرفته aDNA، نمونه‌های مربوط به سربازان ناپلئونی را دوباره مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و شواهد مستقیم اولیه‌ای از عوامل عفونی که این ارتش را دچار فاجعه کرد، به‌دست آوردند.
کدام عوامل بیماری‌زا سبب ابتلای ارتش ناپلئون شدند؟
تحقیقات نشان داد که آنها DNA را از ۱۳ دندان متعلق به سربازان ناپلئونی که در یک گور دسته‌جمعی در ویلنیوس لیتوانی دفن شده بودند، استخراج کرده‌اند. بر اساس این مطالعه، هر دندان تقریباً ۲۰ میلیون بار مورد بررسی قرار گرفت.
نویسندگان تحقیق خاطرنشان کردند: از این تحلیل ابتدایی، فهرستی شامل بیش از ۲۰۰ نوع با خوانش‌های منحصر به فرد که حداقل در یک نمونه به عوامل بیماری‌زا مرتبط بودند، تهیه کردیم.
آنها افزودند: این معیار به شناسایی ۱۴ گونه کاندیدا منجر شد. همچنین، این گونه‌ها بر اساس تعداد k-mer، میزان تکثیر و پوشش تخمینی با استفاده از KrakenUniq ارزیابی شدند و بر اساس ارتباط‌های اپیدمیولوژیک شناخته شده و مستندات تاریخی مربوط به علائم (از جمله تب، اسهال و زردی) در اولویت قرار گرفتند.
در انتها، محققان موفق به تأیید وجود دو نوع باکتری «سالمونلا انتریکا» (Salmonella enterica) که موجب تب پاراتیفوئید می‌شود و «بورلیا رکورنتیس» (Borrelia recurrentis) که عامل تب عودکننده منتقله از شپش است، شدند.
باکتری سالمونلا از طریق آب یا غذای آلوده انسان را بیمار می‌کند. از سوی دیگر، تب عودکننده منتقله از شپش باعث بروز دوره‌های تب بالا، دردهای عضلانی و ضعف شدید می‌شود.
تحقیقات قبلی نشان داده بود که وجود شپش در میان سربازان ناپلئونی مشاهده شده و قطعات DNA باکتری «ریکتزیا پرووازکی» نیز شناسایی گردیده است. اما مطالعات جدید هیچ نشانی از این باکتری یا «بارتونلا کینتانا» که مسئول بیماری «تب خندق» است، پیدا نکرده‌اند. محققان در گذشته باور داشتند که این عوامل بیماری‌زا سربازان ناپلئون را مبتلا کرده‌اند، اما اکنون مشخص شده که این نظریه نادرست بوده است.
حل یک معمای تاریخی
محققان اذعان دارند که سربازان گرسنه ناپلئون از چغندر ترشی که در بشکه‌هایی در خانه‌های ویران‌شده لیتوانی نگهداری می‌شد، استفاده می‌کردند. این بشکه‌ها از چغندر شور در هر خانه وجود داشتند و سربازان آب چغندر را نوشیده و ترشی‌ها را مصرف می‌کردند که باعث بروز اسهال و تحریک دستگاه گوارش‌شان می‌شد. این موضوع، محققان را به ارتباط آن با تب پاراتیفوئید هدایت کرد؛ همچنین، شپش‌هایی که لباس‌های آنها را آلوده کرده بودند، بر مشکلات این سربازان ضعیف افزوده بود.
در نهایت، راز تاریخی که بر پایه اطلاعات نادرست و ادعاهای دروغین شکل گرفته بود، به پایان رسید. این مطالعه اولین شواهد مستقیم را ارایه داد که نشان می‌دهد تب پاراتیفوئید و نه تیفوس، در تلفات عظیمی که ارتش ناپلئون با آن مواجه شد، دخیل بوده است.
