تجاوز به حقوق کارگر به دلیل درخواست دستمزد قانونی!
کارگر می‌خواهد که حق و حقوقش را دریافت کند. او نمی‌تواند هر روز به محل کار برود و جیره‌اش را از زندگی بستاند، آن هم در شرایطی که نه درآمدی دارد، نه بیمه‌ای، و نه امکانات درمانی. بنابراین، او به شکل غیرمستقیم و بی‌خطر اعتراض خود را ابراز می‌کند؛ فقط خواستار پرداخت حق‌اش به زبان می‌آید، ولی در کمال ناباوری، کارفرما و وابستگانش با او به شدت برخورد می‌کنند و کارگر در معرض ضرب و شتم قرار می‌گیرد…
کارگر و کارفرما
حادثه‌ای که در روزهای اخیر در آب معدنی داماش اتفاق افتاده، شاهد این واقعیت تلخ است؛ یکی از کارگران این مجموعه قربانی برخورد غیر انسانی کارفرما شده است. پس از این واقعه، وی تقریباً اخراج شده و مشخص کرده‌اند که از ماه آینده دیگر حق ورود به این مجموعه را ندارد، اما عدم اطمینان از موقعیت خود مانع از آن شده که درباره حادثه صحبت کند؛ او به‌دلیل نگرانی از آینده‌اش، از بیان هرگونه جزئیات تنها سکوت کرده است.
با پیگیری‌های میدانی، به داستان واقعی این ماجرا پی بردیم؛ به مدت پنج ماه حق بیمه کارگران داماش پرداخت نشده است. چندی پیش، یکی از کارگران درخواست پرداخت حق بیمه خود را مطرح کرد و درپی آن، جر و بحثی در گرفته است. حدود یک هفته تا ده روز پیش، در حالی که کارگر مشغول به کار بود، دوباره تنش و درگیری بین او و کارفرما به وقوع پیوسته و در نهایت کارگر تحت ضرب و شتم قرار گرفته است. بعد از این رویداد، او به‌طور غیرقانونی ممنوع‌الورود شده و کارش سلب شده است؛ به او گفته‌اند که از اول ماه، حق ندارد به کارخانه بیاید.
به گفته منابع محلی، بیمه این کارگران همچنان پرداخت نشده، در حالیکه کارگران داماش نتوانسته‌اند از کارگری که در حق او ظلم شده، دفاع کنند؛ «همه ما تلاش می‌کنیم فقط لقمه‌ای نان به‌دست آوریم»، این جمله را کارگری بیان می‌کند که به‌عنوان شاهد ماجرا از دور نظاره‌گر بوده، ولی جسارت ارائه شهادت نداشته است…
برای بررسی بیشتر، با کارفرمای این کارگر، که یکی از مدیران کنونی آب معدنی داماش است، تماس گرفتم؛ اما او به محض معرفی و پرسش راجع به حادثه، بدون توضیح قانع‌کننده‌ای نسبت به قطع تماس اقدام کرده و تمام تماس‌های بعدی را هم رد می‌کند، تنها صدای بوق اشغال بر خط تلفن او پخش می‌شود…
اداره کار
پس از آن، به سراغ «لقمانیان»، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گیلان می‌روم؛ او در ارتباط با ضرب و شتم کارگر آب معدنی داماش به ایلنا اعلام می‌کند: من نمی‌توانم در خصوص این واقعه قضاوت کنیم، چراکه اطلاعات دقیقی در اختیار ندارم و با اطلاعات شما نمی‌توانم بگویم آیا کارگر مسئول بوده یا کارفرما! به‌هر حال در شرایط فعلی اقتصادی، ما شاهد مسائل مربوط به تعدیل نیرو، اخراج‌ها و معوقات مزدی هستیم ولی تمامی تلاش‌مان این است که مشکلات کارگری را به حداقل برسانیم.
این مقام مسئول در ادامه می‌افزاید: ما در بعضی مواقع، متوجه می‌شویم که زمانی که کارفرما کارکنان را تعدیل یا اخراج می‌کند، کارگران خود به‌طور مستقل اقدام می‌کنند، تحصن می‌کنند، معترض می‌شوند یا به کارفرما رو می‌آورند، و به‌طبع این رفتارها برای کارفرما قابل قبول نیست.
آیا اقدام فیزیکی کارفرما در قبال کارگری که مطالبات خود را بیان کرده، صحیح است؟ لقمانیان در پاسخ می‌گوید: لازم است دقیقاً بررسی کنیم که چه روی داده است؛ باید جزئیات را بررسی کنیم، و تا زمانی که روند بررسی کامل نشود، نمی‌توان قضاوت کرد.
زمانی که از او می‌پرسم آیا اگر این کارگر مستقیماً به اداره کار مراجعه کند، وضعیت او رسیدگی خواهد شد یا خیر؛ می‌گوید: باید به اداره ما بیاید؛ اگر به کار نیاز داشته باشد در جاهای دیگر هم از نیروی کار بهره‌مند می‌شویم…! کارگر باید به اداره کار مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کند، سپس ما موضوع را بررسی خواهیم کرد تا به حق و حقوق خود برسد…
ابهام و تساهل اداره کار استان و رؤسای آن در خصوص برخورد فیزیکی با کارگر آب معدنی داماش بسیار مشخص است، به‌نحوی که برنامه‌ریزی‌ای که برای کارفرما وجود دارد، به‌نظر می‌رسد فقط به او حق می‌دهد. به‌چشم می‌خورد که مدیران معتقدند کارگران نباید در مقابل ظلمی که به آن‌ها روا می‌شود، دست به اعتراض بزنند یا حتی خود را در موقعیتی قرار دهند که از حق خود دفاع کنند!
قانون و عدالت
هیچ بندی از قانون اجازه نمی‌دهد که کارفرما به کارگر توهین کرده یا او را مورد ضرب و شتم قرار دهد؛ همچنین اعتراضات صنفی، اعم از اعتصاب، تحصن و تجمع، بر اساس تمامی کنوانسیون‌های بین‌المللی حق طبیعی و اساسی کارگر محسوب می‌شود.
«حسین حبیبی»، فعال کارگری در ارتباط با آنچه که تحت عنوان «سوءاستفاده از قدرت از سوی کارفرما» شناخته می‌شود، می‌گوید: کارفرما مجاز به وارد آوردن ضرب و شتم، تهدید یا ارعاب به کارگر نیست؛ هیات‌های تشخیص باید به‌سرعت به اختلاف‌های کاری بین کارگر و کارفرما رسیدگی کنند؛ موضوع ضرب و شتم نیز باید در مراجع قضایی پیگیری شود. مقامات قضایی استان گیلان باید به‌سرعت به این رفتار غیرقانونی کارفرما ورود پیدا کنند و مانع از سوءاستفاده کارفرما از موقعیت خود در برابر کارگران شوند.
این فعال کارگری بر این نکته تأکید می‌کند که قرارداد کاری یک توافق برابر و عادلانه است: «کارگر فعالیت می‌کند، و کارفرما هم موظف به پرداخت حقوق او است، این نباید به معنای تصرف در جان و روان کارگر توسط کارفرما باشد؛ این وضعیت نمی‌تواند مانند نظام ارباب رعیتی باشد که هر کارفرما هرگونه که بخواهد رفتار کند و کارگر حق اعتراض نداشته باشد.»
حبیبی به ادامه مباحث اشاره می‌کند که «عملکرد کارفرمای داماش کاملاً با اصول روابط کار مغایرت دارد» و اضافه می‌کند: مراجع قضایی باید به این موضوع رسیدگی نمایند؛ کارشناسان باید در فضایی امن به سراغ کارگرانی که شاهد این واقعه بوده‌اند بروند و شهادت آنان را بدون هرگونه نفوذ کارفرما ثبت کنند؛ کارفرما نباید تحت هیچ شرایطی از پیامدهای عملش فرار کند.
در حالیکه اعتراضات صنفی با اتهام ایجاد بی‌نظمی و ناامنی محکوم شده و کارگران معترض به احضار و بازداشت می‌رسند و در بهترین حالت در لیست سیاه قرار می‌گیرند و باید در تمام عمر خود بیکار بمانند، یک کارفرما و اطرافیانش که به‌صورت بالقوه از حمایت‌های مداوم برخوردارند، با جرأت دست به زدن به کارگری می‌زنند که تنها خواسته‌اش پرداخت حق بیمه‌اش است… آیا این نابرابری و بی‌عدالتی، به جز استثمار و بهره‌کشی از کارگر در یک رابطه ارباب و رعیتی، معنا و تعریفی دیگر دارد؟
