عراقچی: تحمل خدشه به یکپارچگی سرزمینی کشورهای منطقه را نداریم
به نقل از گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، در گفتگویی به سفر امروز مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور محترم کشورمان به ارمنستان اشاره کرد و گفت: روابط ما با ارمنستان از گذشته‌ای دور شکل گرفته و دارای پیوندهای نزدیکی است؛ هموطنان ارمنی ما در ایران به‌عنوان یک پیوند قوی با ارمنستان عمل کرده‌اند و ارتباطات فرهنگی و تاریخی عمیقی میان دو کشور برقرار بوده است. علاوه بر این، منافع منطقه‌ای و اقتصادی مشترک نیز ما را به یکدیگر نزدیک کرده و به همین علت، ارتباطات ما در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های عظیمی در ارمنستان فعالیت کرده و پروژه‌های دیگری نیز در حال اجرا هستند.
وی افزود: در ارمنستان، زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای آموزش داده می‌شود؛ دلیل این موضوع نیز به قانونی برمی‌گردد که دولت ارمنستان وضع کرده و همه دانش‌آموزان را ملزم به یادگیری یکی از زبان‌های همسایه به‌عنوان زبان دوم کرده است. جالب است که بر اساس آمار سفارت ما در ایروان، بیش از 300 دانش‌آموز در حال یادگیری زبان فارسی هستند که در مقایسه با سایر کشورهای منطقه بی‌نظیر است؛ ارتباطات و همکاری‌های ما، به‌ویژه نگرش مثبت دو طرف، گسترده است.
عراقچی ادامه داد: در این میان، ما با یک مسئله حساس مواجه هستیم و آن مسئله اتصال نخجوان به سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان است که بحث بسیار راهبردی و حساسی ایجاد کرده که نگرانی‌های زیادی را هم در ما و هم در سایر کشورهای منطقه به وجود آورده چراکه احتمال تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه وجود دارد.
وی تصریح کرد: نگرانی اصلی ما این است که این موضوع منجر به تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه شود. منظور از تغییرات ژئوپلیتیک چیست؟ تغییر مرزهای بین‌المللی شناخته‌شده، جابجایی مرزها و خدشه‌دار کردن حاکمیت هر یک از کشورهای منطقه؛ به‌طوری که بخشی از ارمنستان ممکن است به‌گونه‌ای مورد استفاده قرار گیرد که منجر به اشغال‌گری و تضعیف حاکمیت‌ها شود.
وزیر امور خارجه کشورمان اظهار داشت: ما به‌روشنی از قبل اعلام کرده‌ایم که چنین وضعیتی را نخواهیم پذیرفت و سیاست ما همواره بر این مبنا بوده و اقداماتی نیز در این راستا انجام داده‌ایم که نشان‌دهنده جدیت ماست و همه از آن مطلع هستند. اکنون نیز سیاست ما به‌هیچ‌وجه تغییر نکرده و ما تغییرات ژئوپلیتیک را در منطقه نمی‌پذیریم. آنچه در حال حاضر اتفاق افتاده این است که بین ارمنستان و آذربایجان توافقی امضا شده است که در آن به‌صراحت بیان شده دو طرف به غیرقابل تغییر بودن مرزهای منطقه احترام گذاشته و حاکمیت و تمامیت ارضی همه کشورهای منطقه را رعایت خواهند کرد و هیچ‌گونه قصدی برای تغییر در این خصوص وجود ندارد. بنابراین، به نظر می‌رسد نگرانی‌های ما در زمینه ژئوپلیتیک در این مقطع تا حدودی کاهش یافته است.
وی همچنین گفت: با این حال، از نظر اقتصادی ممکن است خساراتی برای ما به همراه داشته باشد و در بعد سیاسی نیز مسائلی وجود دارد که به آن اشاره خواهم کرد. از لحاظ اقتصادی، ممکن است که گذرگاه ترانزیتی که از ایران می‌گذرد کمی کمتر مورد توجه قرار گیرد که البته این به‌عوامل خودمان بستگی دارد که چگونه جذابیت‌های این مسیر را افزایش دهیم تا تبادلات و حمل‌ونقل بیشتری از طریق آن انجام شود. اما ممکن است این جاده تحت تأثیر تحولات اخیر قرار گیرد، اما از نظر حقوق بین‌الملل، ما نمی‌توانیم یک کشور را از ساخت جاده‌ای در خاک خود منع کنیم؛ تا زمانی که این جاده تحت حاکمیت و قوانین ارمنستان باشد، نمی‌توان ایرادی به آن وارد کرد.
عراقچی در گفتگو با خبرگزاری ایرنا خاطرنشان کرد: یک نگرانی دیگر وجود دارد که ممکن است این جاده بهانه‌ای برای حضور نیروهای آمریکایی در منطقه شود. در تماس‌هایی که طی روزهای گذشته مقامات ارمنی با ما داشتند، از جمله گفت‌وگوی آقای پاشینیان با رئیس‌جمهور، وزیر خارجه با من، و معاون وزیر خارجه، که به ایران آمد و توضیحات کامل داد، به ما اطمینان دادند که خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران را رعایت خواهند کرد و آشنا به این خطوط هستند و در آینده نیز آن‌ها را رعایت خواهند کرد و به هیچ عنوان نیروهای آمریکایی به دلیل این جاده در ارمنستان مستقر نخواهند شد. همچنین اطمینان دادند که شرکت‌های امنیتی خصوصی آمریکایی که در برخی کشورهای منطقه حضور دارند نیز به بهانه این جاده در ارمنستان فعالیت نخواهند کرد.
وی با بیان اینکه ما این موضوع را با دقت رصد می‌کنیم، گفت: در سفر رئیس‌جمهور که در روز دوشنبه 27 مرداد ماه برگزار می‌شود، قطعاً این نکته مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ما نگرانی‌های خود را که دوستان ارمنی در جریان آن هستند، بیان خواهیم کرد و تلاش می‌نماییم که به یک سازوکار اطمینان‌بخش در این زمینه برسیم. این موضوع محور بحث ما خواهد بود.
عراقچی افزود: بنابراین می‌خواهم بگویم که باید به این مسئله بصیرت و دقتی واقعی داشته باشیم؛ نگرانی‌های ما کاملاً موجه است، و باید مطمئن شویم که هیچ تغییری در ژئوپلیتیک منطقه صورت نگیرد و هیچ نیروی خارجی در منطقه حاضر نشود. به همان اندازه که نگران حضور رژیم صهیونیستی در تعدادی از کشورهای منطقه هستیم، نگران تلاش‌های اتحادیه اروپا برای نفوذ در این منطقه نیز هستیم.
وزیر امور خارجه ادامه داد: سیاست ما در چارچوب سه به علاوه سه (3+3) شکل گرفته است؛ یعنی سه کشور منطقه قفقاز شامل ارمنستان، آذربایجان و گرجستان، به‌علاوه سه کشور همسایه که دارای منافع در منطقه هستند و نگرانی‌های مشترکی دارند؛ ایران، ترکیه و روسیه.
عراقچی در خصوص فرمت 3+3 و فعالیت‌های آن بیان داشت: این ترکیب تاکنون دو یا سه بار تشکیل جلسه داده است؛ با این حال، به‌دلیل اختلافات گرجستان با روسیه، این کشور در این نشست‌ها شرکت نمی‌کند. اما این چارچوب برای کشورهای منطقه اهمیت بالایی دارد که حتی با عدم حضور گرجستان نیز تصمیم به برگزاری این جلسات گرفته‌اند و نام آن را همچنان «سه به علاوه سه» حفظ کرده‌اند.
وی تأکید کرد: این چارچوب هنوز به مرحله‌ای نرسیده که مشکلات منطقه را به طور مؤثر حل کند، اما سیاست ما همین است و سیاست روسیه نیز به همین منوال می‌باشد و معتقدم سیاست ترکیه و دیگر دوستان نیز در این راستا است؛ همه بر این باورند که مشکلات منطقه باید توسط خود کشورهای منطقه حل و فصل شود.
عراقچی اضافه کرد: مسئله میان آذربایجان و ارمنستان مسأله‌ای دیرینه است؛ تا مدتی، گروه «مینسک» که عمدتاً اروپایی است، تشکیل شد اما سال‌هاست که نتوانسته اختلافات میان دو طرف را برطرف کند و اکنون تصمیم بر این است که درخواست انحلال آن را داشته باشند؛ به‌طوری که سازمان امنیت و همکاری اروپا بخواهد این گروه را منحل کند که به نظر من نشان‌دهنده کمرنگ شدن نقش اروپا در منطقه قفقاز است.
وی خاطرنشان کرد: سیاست ما شفاف است؛ باید سازوکارهای منطقه‌ای تقویت شوند و ما به این سمت حرکت می‌کنیم. صلح بین ارمنستان و آذربایجان همواره مورد حمایت ما و دیگر کشورهای منطقه بوده است.
این دیپلمات ایرانی در پاسخ به سوالی درخصوص سفر پزشکیان به ارمنستان و مرتبط بودن آن با شکل‌گیری سازوکاری برای رفع نگرانی‌های ایران، اظهار داشت: امیدواریم این موضوع به نتیجه برسد. بحث‌هایی در این خصوص در ایروان خواهیم داشت. ارمنستان به خطوط قرمز ما آشنا است و در این چند روز نیز مواضع خود را بارها تکرار کرده‌ایم. یکی از نگرانی‌ها به حضور بلندمدت آمریکا در منطقه مربوط می‌شود که هیچ‌یک از کشورهای منطقه آن را نمی‌پذیرند. نماینده ویژه وزارت خارجه روسیه در امور قفقاز نیز به تازگی به تهران آمد و با من ملاقات داشت. ما و روسیه در این خصوص جبهه مشترکی داریم و تأکید داریم که این مسیر به هیچ وجه با هدف حضور نیروهای خارجی توجیه‌پذیر نیست.
وی تأکید کرد: جالب است که ارمنی‌ها بر این نکته پافشاری دارند که به هیچ عنوان از واژه «کریدور» برای توصیف این خط که در توافق نامش را «مسیر» گذاشته‌اند، استفاده نشود. در متن بیانیه توافق نیز هیچ اشاره‌ای به کلمه «کریدور» نشده است؛ زیرا زمانی که از «کریدور» سخن به میان می‌آید، ویژگی‌های خاصی به آن تعلق می‌گیرد که می‌تواند به حاکمیت کشورها آسیب برساند. بنابراین، به‌کارگیری واژه کریدور منع شده و ارمنی‌ها تأکید دارند که تحت هیچ شرایطی از آن استفاده نشود. این مسیر جاده‌ای است که یک کنسرسیوم آمریکایی-ارمنی مسئولیت ساخت آن را بر عهده دارد.
/
